Warszawa nie odpuści

Występując na forum polskiego parlamentu, premier Beata Szydło oświadczyła, że skończyły się czasy, kiedy polski rząd „na kolanach" prowadził politykę zagraniczną. A Bruksela, po raz pierwszy w historii, postanowiła rozpatrzeć sytuację w Polsce w ramach procedur reagowania na systemowe zagrożenia dla państwa prawa.

Przeprowadzone przez nowy konserwatywny rząd „Prawa i Sprawiedliwości" reformy ograniczające pełnomocnictwa Trybunału Konstytucyjnego i ustanawiające faktyczną kontrolę partii rządzącej nad mediami publicznymi skłoniły UE do zastanowienia się nad uruchomieniem mechanizmu zapewniającego poszanowanie zasady nadrzędności prawa, a także nad ustanowieniem kontroli nad Warszawą — pisze "Rossijskaja gazieta".

Mowa o utworzonym w marcu 2014 roku w UE mechanizmie reagowania na systemowe zagrożenia dla państwa prawa. Procedura podzielona jest na trzy etapy. Pierwszym jest ocena sytuacji przez Komisję Europejską, publikacja „zaleceń z zakresu państwa prawa", które państwo powinno wypełnić w wyznaczonym terminie, i kontrola działań podejmowanych w celu likwidacji naruszeń. W przypadku, gdy środki te okażą się niedostateczne, Komisja Europejska może wystąpić z wnioskiem do Rady Europejskiej, by ta zastosowała środki dyscyplinarne — pozbawiła kraj prawa głosu. Wczoraj Bruksela zdecydowała o przystąpieniu do pierwszego etapu tej procedury — oceny sytuacji. Jednocześnie wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Frans Timmermans uspokoił Polaków: „Nie chcemy wysuwać oskarżeń i wdawać się w spory. Naszym celem jest rozsądne rozwiązanie problemów". Europejscy urzędnicy przekonywali dziennikarzy, że nie chcą przerywać dialogu z Warszawą. Pytanie jednak, czy taki dialog jest możliwy.

To, że wraz z nadejściem nowego rządu polityka Polski względem Unii Europejskiej ulegnie zmianom było wiadomo już na etapie kampanii wyborczej rządzącej partii. A jednym z pierwszych i symptomatycznych posunięć Beaty Szydło było usunięcie flagi Unii Europejskiej z sali konferencyjnej premiera. W wczoraj w Sejmie Szydło oświadczyła: „Polski rząd nie będzie prowadził polityki zagranicznej na kolanach. Te czasy już się zakończyły". Jak powiedziała premier, partia była przygotowana na opór i ataki ze strony określonych środowisk, ale ona nie zamierza się poddawać.

Czy wczorajsza decyzja Komisji Europejskiej wpłynie na stanowisko polskiego rządu?

Zdaniem Dmitrija Oficerowa-Bielskiego, eksperta z zakresu prawa międzynarodowego i docenta Narodowego Uniwersytetu Badawczego „Wyższa Szkoła Ekonomii", model dominacji ustawodawstwa europejskiego nad narodowym stopniowo ulega rozmyciu. Coraz więcej krajów UE nie chce, by europejskie przepisy stały wyżej niż prawo narodowe. Londyn jasno wyraził swoje stanowisko: jeśli Bruksela nie zaprzestanie swojego dyktatu, Wielka Brytania może wyjść z Unii Europejskiej. To skłoniło Polaków do działań w tym samym kluczu. Czy utrzyma się model nadrzędności ustawodawstwa europejskiego? W pewnych kwestiach — bez wątpienia, ale nie we wszystkich.

Teraz Polska demonstruje nielojalność zarówno wobec Berlina, jak i Brukseli, i to nie tyle pryncypialne stanowisko, co próba podniesienia stawki, już teraz, żeby potem było się czym targować — kontynuuje swój wywód Oficerow-Bielski. Polska chce twardo podkreślić swoje stanowisko, i robi to, ale dość ostentacyjnie. Sytuacja nie jest jeszcze na tyle skomplikowana, a presja Berlina i Brukseli na tyle silna, żeby Polska się poddała. Dlatego, póki co Polska będzie się mocno trzymać. I reakcja polskich polityków względem niemieckich będzie w najbliższym czasie coraz ostrzejsza i bezwzględniejsza. Nie ograniczy się do karykatur i wzywania ambasadora na dywanik.

Co więcej, wszystkie te procesy w Polsce — nowelizacja ustawodawstwa o pracy Trybunału Konstytucyjnego i o mediach, tylko się zaczynają. Ich nadrzędnym celem jest bądź przeprowadzenie reformy konstytucyjnej, bądź przyjęcie nowej konstytucji, bowiem obecna liczy już 20 lat, i polskie władze uważają, że straciła na aktualności. Starają się upaństwowić media, żeby uniknąć ostrej krytyki i szerzyć idee, które chcieliby wnieść do tej konstytucji (bądź jej znowelizowanej wersji). Stąd konieczność reformy Trybunału Konstytucyjnego, który mógłby uznać te idee za sprzeczne z Konstytucją. A ponieważ proces tylko się zaczął, to tego rodzaju konflikty będą towarzyszyć polskiej polityce co najmniej przez najbliższy rok — uważa Dmitrij Oficerow-Bielski.