Jakie rezultaty przyniosą negocjacje w Astanie?

W poniedziałek 23 stycznia w Astanie rozpoczęły się negocjacje ws. uregulowania sytuacji w Syrii. Po raz pierwszy przedstawiciele oficjalnych władz i opozycji gotowi są prowadzić dialog bezpośrednio. Taki postęp udało się osiągnąć dzięki pośrednictwu Rosji, Turcji i Iranu.

Oprócz tego po raz pierwszy negocjacje takiego szczebla odbywają się bez uczestnictwa USA i ich zachodnich sojuszników.

Spotkanie w Astanie będzie wstępem do następnego etapu negocjacji, który odbędzie się 8 lutego w Genewie.

W stolicy Kazachstanu zebrało się siedem stron: rząd Syrii, rebelianci, Rosja, Turcja i Iran, specjalny wysłannik sekretarza generalnego ONZ ds. Syrii Staffan de Mistura, a także ambasador USA w Astanie George Krol, który występuje w roli obserwatora. Delegacji Damaszku przewodzi stały przedstawiciel Syrii przy ONZ  Baszar Dżaafari, syryjską opozycję reprezentuje natomiast Mohamad Allusz — jeden z liderów ugrupowania  Dżajsz al-Islam.

Na czele delegacji Rosji stoi specjalny przedstawiciel prezydenta Federacji Rosyjskiej ds. uregulowania syryjskiego Aleksandr Ławrientiew. Z Iranu przyjechał do Astany również wiceminister spraw zagranicznych Husein Dżaberi Ansari, a z Turcji — zastępca doradcy MSZ ds. Bliskiego Wschodu i Afryki Sedad Onal. Najważniejszym celem negocjacji jest stworzenie pewnego planu pokojowego.

Negocjacje powinny dobiec końca we wtorek o 10:00 czasu moskiewskiego. Jednocześnie organizatorzy spotkania nie wykluczają, że mogą one zostać przedłużone na czas nieokreślony.

Dzięki wspólnym staraniom dyplomatycznym Moskwy, Ankary i Teheranu, w Astanie udało się zgromadzić przedstawicieli 12 ugrupowań zbrojnych, przy czym tylko pięć z nich objętych jest obowiązującym od 29 grudnia rozejmem.

Damaszek będzie rozmawiać między innymi z Dżajsz al-Islam (Armią Islamu), której przedstawiciele są wyznawcami ideologii salafickiej. Według danych Ministerstwa Obrony po stronie tego ugrupowania walczy około 12 tys. osób. Podkreśla się, że jest to jedna z najbardziej wojowniczych organizacji.

Inne radykalne ugrupowanie — Ahrar asz-Szam (Islamski Ruch Wolnych Ludzi Lewantu) nie przyjechało do Astany. Obie organizacje walczą o wprowadzenie w Syrii praw religijnych, jednak publicznie krytykują Państwo Islamskie.

Wspólny mianownik

22 stycznia po konsultacjach z partnerami Aleksandr Ławrientiew powiedział, że Moskwa zbliżyła swoje stanowisko z Ankarą i Teheranem.

„Dzisiaj udało się nam wymienić poglądy ze stroną irańską, porozmawiać w formacie trójstronnym ze stroną turecką i zbliżyć nasze stanowiska w większości kwestii agendy spotkania" — podkreślił rosyjski polityk.

Według Ławrientiewa format spotkania w Astanie jest unikalny, ponieważ do Kazachstanu przyjechali przedstawiciele Damaszku i zbrojnej opozycji.

Staffan de Mistura powiedział RT, że postęp na negocjacjach jest możliwy, jeśli Rosja, Turcja i Iran będą postępować zgodnie z ustalonym stanowiskiem.

Obecnie możemy powiedzieć, że jeśli na spotkaniu trzech państw zostanie osiągnięte porozumienie, które będzie w stanie wpłynąć na strony konfliktu, to będzie to ważny krok. Ponieważ jeśli doprowadzi to do stabilizacji sytuacji, my spełnimy życzenia Syryjczyków — oświadczył de Mistura.

22 stycznia Baszar Dżaafari powiedział RT, że dość optymistycznie patrzy na sytuację:

„Aktualnie podsumowujemy wyniki spotkań z niektórymi stronami. Do tej pory niejasna jest wizja jutrzejszego spotkania, dlatego dzisiaj wszystkie delegacje pracują do późna, żeby osiągnąć wspólny mianownik, który pozwoli zapewnić sukces jutrzejszych negocjacji".

Baszar Dżaafari uważa, że wspólnie z opozycją udało się zrozumieć konieczność zawieszenia broni i współpracy w walce przeciwko PI. Według niego wspólne strategie należy obecnie napełnić konkretną treścią.

Doradca delegacji syryjskiej opozycji Yahya Aridi w komentarzu dla RT wyraził analogiczny punkt widzenia.

„Z jednej strony w aspekcie wojennym należy umocnić zawieszenie broni w całej Syrii oraz znaleźć mechanizmy wzmocnienia warunków rozejmu przy pomocy wysoko precyzyjnych środków obserwacji i kontroli dla określenia tych, którzy nie przestrzegają warunków rozejmu i zawieszenia broni" — podkreślił Aridi.

Syryjski polityk uważa również, że wprowadzenie trwałego rozejmu stanie się platformą dla dialogu politycznego.

Jeśli zostanie osiągnięty sukces na bazie strategicznej, a nie taktycznej, to możliwe, że znajdzie to odzwierciedlenie w ważnych dokumentach politycznych.

Umocnić warunki rozejmu

„Na początku pomysł przeprowadzenia negocjacji w Kazachstanie  został odebrany przez syryjską opozycję z dużym sceptycyzmem. Obecnie waga polityczna tego spotkania politycznego wzrosła. Wszystkie strony zdają sobie doskonale sprawę, że Astana — to ważny punkt na drodze do uregulowania politycznego w Genewie. Najważniejsza kwestia to aktywne działania wojenne, w warunkach których bardzo trudno jest osiągnąć porozumienie polityczne" — powiedział RT Szef Towarzystwa Przyjaźni i Współpracy Biznesowej z Państwami Arabskimi Wiaczesław Matuzow.

„Spotkanie w Astanie zobowiązuje do umocnienia tych porozumień i przestawienia ich na realne tory. To poważny krok na drodze do uregulowania kryzysu syryjskiego. Obecność 12 organizacji wojskowych związanych z syryjską opozycją świadczy o tym, że zrobiono już pierwszy krok. W Genewie opozycja zbrojna nie chciała usiąść do stołu negocjacyjnego i rozmawiała tylko przez pośredników" — przypomniał Matuzow.

Starszy pracownik naukowy Centrum Badań Arabskich i Islamskich Instytutu Orientalistyki Rosyjskiej Akademii Nauk Boris Dołgow zaapelował, by „nie karmić się zbędnymi iluzjami".

„W Astanie zebrali się bardzo barwni przedstawiciele opozycji. Część tych ugrupowań powiązanych jest z organizacjami terrorystycznymi takimi jak Dżabhat an-Nusra i PI (zakazane w Rosji — red.), część z nich walczy między sobą".

„Biorąc to pod uwagę, nie możemy mówić o jakimś znaczącym przełomie. Jednak przeprowadzenie takiego spotkania — to pozytywny fakt. Ważne jest, że wszystkie ugrupowania przyjechały do Astany w celu potwierdzenia zawartego wcześniej porozumienia o zawieszeniu broni. Można założyć różne wersje rozwoju wydarzeń w przyszłości. Uregulowanie polityczne przewiduje dialog sił politycznych, jednak trudno jest prowadzić dialog polityczny z ugrupowaniami zbrojnymi" — stwierdził rozmówca RT.

Dołgowa niepokoi natomiast udział w negocjacjach oddziałów zbrojnych ruchu wahabitów.

„Chodzi o to, że takie oddziały mogą być tworzone za pieniądze z zagranicy, one zaś podają się za przedstawicieli interesów ludności. Aktualnie obecność zbrojnej opozycji akceptowana jest zarówno przez Damaszek, jak i rosyjski rząd, na ile takie negocjacje będą produktywne — czas pokaże".