Europa rozpoczęła walkę o rosyjski gaz

Gazpromowi zaproponowano jeszcze jedną trasę gazową do Włoch.

Według danych gazety Kommersant Gazprom otrzymał możliwość wybrania trasy drugiej nitki Gazociągu Tureckiego, którą gaz popłynie do UE. Obecnie monopolista skłania się do gazociągu Poseidon jako głównego wariantu wysyłania gazu przez Grecję do Włoch, lecz według danych Kommersant zamiast tego włoska Snam posiadająca 20% udziałów w gazociągu TAP zaproponowała jego rozszerzenie. Poseidon zapewni Gazpromowi dostawy na południe Włoch, do Grecji i Bułgarii. Jednak Węgry i Serbia będą musiały pobierać rosyjski gaz z północy lub szukać sposobu na zbudowanie nowego rurociągu przez Bułgarię. 

Gazprom na Międzynarodowym Forum Ekonomicznym w Petersburgu w obecności ministra gospodarki Włoch Carlo Calendy i sekretarza generalnego MSZ Grecji ds. międzynarodowych stosunków gospodarczych Giorgosa Tsiprasa podpisał z włoską Edison (struktura EdF) i grecką DEPA porozumienie w sprawie budowy gazociągu Poseidon, którym rosyjski gaz popłynie z Turcji przez Grecję na południe Włoch. W odróżnieniu od pierwszego memorandum (podpisanego w lutym 2016 roku) teraz konkretnie wskazano: głównym źródłem gazu dla gazociągu Poseidon jest druga nitka Gazociągu Tureckiego (przepustowość 15,75 mld m³). Strony zobowiązały się do koordynacji pracy w zakresie gazociągów „w pełnej zgodzie ze stosowaną bazą prawną".

Przepustowości Poseidona nie podano, lecz w kwietniu szef Ministerstwa Energetyki Rosji Aleksander Nowak mówił o 16 mld m³ rocznie w lądowej części Grecji i do 12 mld m³ odcinkiem morskim prowadzącym do Włoch. Rurociąg jest w stanie przejąć gaz drugiej nitki Gazociągu Tureckiego, przesyłając około 6 mld m³ gazu do Grecji i Bułgarii (w tym przez łącznik IGB) oraz 10 mld m³ na południe Włoch.

Jednak według informacji gazety Kommersant istnieje inny wariant: 2 czerwca szef włoskiego koncernu Snam Marco Alvera na spotkaniu z szefem Gazpromu Aleksiejem Millerem zaproponował wykorzystanie do przesyłu gazu drugiej nitki Gazociągu Tureckiego nie Poseidon, lecz rozszerzony gazociąg TAP.

Według szacunków Snam jest to co najmniej dwukrotnie tańsze rozwiązanie niż Poseidon. Źródłem surowca TAP jest azerbejdżańskie złoże Szach Deniz II, przepustowość w Grecji ma wynosić 10 mld m³, z których 8 mld m³ popłynie na południe Włoch. Akcjonariuszami są SOCAR (20%), BP (20%), Snam (20%), Fluxys (19%), Enagas (16%) oraz Axpo (5%), koszta projektu wynoszą około 6,5 mld dolarów. 

Gazprom nie komentuje sytuacji. Według danych Kommersant monopolista dał Snam do zrozumienia, że jest gotowy rozpatrywać TAP jako dodatkową opcję. Według słów źródła gazety w koncernie, kierownictwo Gazpromu ma bardzo dobre relacje z Edison — „partnerzy w pierwszej kolejności zaproponowali Poseidon i bez ważnych przyczyn jego odrzucenie nie byłoby słuszne". Poza tym źródła gazety uważają, że Poseidon można zbudować szybciej, a w przypadku TAP jest nieuchronny opór Komisji Europejskiej, która zawsze rozpatrywała ten projekt jako źródło azerbejdżańskiego gazu i alternatywę dla dostaw z Rosji. 

Jest oczywiste, że zbudowanie Poseidona w optymalnym dla Gazpromu terminie — do końca 2019 roku, kiedy będzie gotowa do użytku druga nitka Gazociągu Tureckiego — jest bardzo trudne. W marcu przedstawiciel Edison Elio Ruggeri mówił: na przygotowanie projektu potrzebne są dwa lata i jeszcze trzy — na budowę. 

Oznacza to, że do 2020 roku, gdy upłynie termin kontraktu tranzytowego z Ukrainą, Gazprom będzie miał możliwości techniczne tylko dla dostaw gazu Gazociągiem Tureckim do Bułgarii i Grecji, lecz nie do Włoch. W takim razie Apeniny będą zaopatrywane tak jak teraz poprzez północ w gaz z budowanego Nord Stream 2 i Gazprom będzie potrzebował ukraińskiej trasy do dostaw na Węgry, do Serbii i być może na Słowację.

Pierwsze dwa państwa obecnie próbują zapobiec takiemu rozwojowi wydarzeń, proponując połączenie systemów Bułgarii, Serbii i Węgier nowym gazociągiem, klonem anulowanego South Stream, lecz o mniejszej przepustowości — około 15 mld m³. Dla Gazpromu budowa tego rurociągu razem z Poseidonem rozwiązałaby problem zaopatrzenia Bałkanów, lecz żeby wypełnić go gazem trzeba zbudować trzecią nitkę Gazociągu Tureckiego. Według słów źródeł gazety Kommersant Gazprom wykonuje obliczenia, lecz decyzje nie zostały podjęte. 

Zdaniem Aleksieja Griwacza z Fundacji Narodowego Bezpieczeństwa Energetycznego można zrozumieć Budapeszt i Belgrad, które chcą otrzymywać gaz z Gazociągu Tureckiego, lecz zbudowanie infrastruktury nie jest łatwe i zadania nie da się rozwiązać do 2020 roku. „Obiecaliśmy UE rozmowy z Ukrainą w sprawie zachowania pewnej wielkości tranzytu, gaz może popłynąć na Węgry i do Serbii" — mówi. Zaopatrzenie tych państw można zorganizować przez hub w austriackim Baumgarten przy zwiększeniu przepustowości Nord Stream z 55 mld do 60 mld m³ w skali roku.