„Zachód atakuje system geopolityczny naszego kraju": Europa prowokuje Chiny

Aresztowanie dziennikarza Gui Minhaia podważyło zrozumienie wzajemne między Chinami i UE.

Sam aresztowany nazywa siebie „śledczym od spraw korupcyjnych", natomiast oficjalny Pekin i wielu sinologów uważa go za autora publikacji w bulwarówkach, a nawet profesjonalnego prowokatora. 

Poza tym Gui jest winny nieumyślnego zabójstwa. W 1996 roku otrzymał szwedzkie obywatelstwo i w chwili aresztowania towarzyszył szwedzkim dyplomatom. 

„Witamy w różnorodnym świecie"

To nie pierwsze aresztowanie chińskiego opozycjonisty, jednak teraz może wybuchnąć głośny skandal. Minister spraw zagranicznych Szwecji Margot Wallström zażądała „niezwłocznego zwolnienia" Gui. Według słów rzecznika MSZ kraju Sztokholm podejmuje „energiczne wysiłki" na najwyższym szczeblu, ponieważ rozpatruje sprawę jako „niezwykle poważną". W kampanię w obronie opozycjonisty zaangażował się ambasador UE w Chinach Hans Dietmar Schweisgut. „Chodzi o obywatela europejskiego" — podkreślił. Wsparcie Gui proponuje organizacja ochrony praw człowieka Human Rights Watch rozpatrująca aresztowanie jako „szokujący rozwój wydarzeń".

.@angelagui_,Daughter of missing Hong Kong bookseller, told not to travel to Asia https://t.co/yVvk6bM2ai pic.twitter.com/6scJ3GFWYr

— William Nee (@williamnee) September 2, 2016

Chińskie władze, które zetknęły się z międzynarodową presją, nie chcą pójść na ustępstwa. Zdaniem bliskiej kręgom rządowym gazety Global Times zachodnie media, które stanęły po stronie Gui, „dążą do manipulowania informacją o Chinach, by atakować system polityczny kraju". W artykule redakcyjnym czytamy: „Niezależnie od obywatelstwa Gui Minhai jego działalność w Chinach powinna być zgodna z prawem. Nie ma prawa naruszać chińskich interesów narodowych. Doniesienia w zachodnich mediach zależą od ich ideologii, podczas gdy Pekin w swoich sprawach kieruje się prawem. Witamy w różnorodnym świecie".

Konfrontacja między Chinami i UE w sprawie Gui Minhaia wybuchła po wizycie prezydenta Francji Emmanuela Macrona w Pekinie. Wówczas między stronami zarysowało się ostrożne zbliżenie: kwestię praw człowieka europejski gość postanowił usunąć z agendy. Teraz ten kruchy konsensus został podważony.

„Gui sprowokował Chiny"

Droga życiowa Gui Minhaia wielokrotnie prowadziła go do konfliktu nie tylko z chińskim rządem, lecz również z opinią publiczną. Wielu krytykowało śledztwo antykorupcyjne za powierzchowność jednych twierdzeń i bezzasadność innych. Pracownik Instytutu Dalekiego Wschodu Wasilij Kaszyn w wywiadzie dla RIA Novosti nazwał Gui „komercyjnym pisarzem zbierającym pikantne fakty o chińskim kierownictwie".

Opozycjonista wydał prawie 200 książek, których jakość wielu specjalistów poddało w wątpliwość. „Gui interesował się zyskami, nie cieszył się międzynarodowym autorytetem" — mówi Kaszyn. Często w pracach opozycjonisty pojawiały się pikantne szczegóły dotyczące spraw miłosnych elity politycznej i intryg administracyjnych, natomiast realne fakty korupcji czerpał z otwartych źródeł i publikował, kiedy wszyscy już o nich wiedzieli.

Dwojakość działalności publicystycznej Gui balansującego pomiędzy demaskacją najwyższych rangą urzędników a „historyjkami bulwarowymi" pisanymi pod publiczkę podkreśla profesor Wyższej Szkoły Ekonomii Aleksiej Masłow. W rozmowie z RIA Novosti nazwał Gui Minhaia przedstawicielem gatunku „hongkońskie śledztwo", który a priori nie cieszy się dużym zaufaniem. „W pracach opozycjonisty zostały połączone realne fakty i plotki i nie można traktować tego rezultatu jako poważne śledztwo. Jest to prasa bulwarowa" — uważa Masłow. 

O konflikcie między Gui Minhaiem i Pekinem zadecydowały dwa wydarzenia. W 2003 roku w stanie upojenia alkoholowego potrącił dziecko i wystraszony prawdopodobnymi konsekwencjami uciekł z kraju. W 2014 roku w Hongkongu, w kraju rodzinnym Gui doszło do masowych akcji protestacyjnych przeciwko chińskim władzom. Pekin związał zamieszki z działalnością opozycyjnych wydawców, część z których została zatrzymana i wysłana do kontynentalnych Chin. W 2015 roku wśród aresztowanych znalazł się także Gui: został znaleziony w Tajlandii i siłą ekstradowany do domu na podstawie oskarżenia o nieumyślne zabójstwo. Opozycjonista spędził w chińskim więzieniu dwa lata: w 2017 roku został wypuszczony na wolność po publicznym okazaniu skruchy. 

W świetle tego wszystkiego decyzja opozycjonisty, by z własnej woli udać się do środkowych Chin w towarzystwie zagranicznych dyplomatów, wygląda dość dziwnie. Aleksiej Masłow wprost nazywa postępek Gui Minhaia „prowokacją". „Jego pojawienie się w Chinach jest bardzo dwuznaczne, ktoś wykorzystuje Gui, by zmusić chińskie władze do odwetowych działań" — mówi badacz. 

Według niego znaczenie tej postaci jest wyolbrzymione: „Jeśli zapoznamy się z historią sprawy, zobaczymy, że chińscy dysydenci byli często wykorzystywani do presji na ChRL. Nie najwybitniejsze postacie zamieniały się w symboliczne figury. To samo można powiedzieć o Gui Minhaiu. Gdyby nie sztuczny rozgłos zdecydowana większość Chińczyków nigdy nie dowiedziałaby się o nim, a może i nie wie do tej pory".

Poglądy autora mogą być niezgodne ze stanowiskiem redakcji.