Szczepionka wyeliminuje uzależnienie od kokainy?

Uzależnienie od kokainy rozwija się dzięki niezwykłemu białku wytwarzanemu przez jeden z typów komórek odpornościowych znajdujących się w mózgu.

Jego zneutralizowanie może wyzwolić człowieka z nałogu — twierdzą lekarze w artykule opublikowanym w czasopiśmie Nature Communications.

„Jest to interesujące odkrycie ze względu na to, że obecnie nie mamy żadnych sposobów walki z uzależnieniem od kokainy poza psychoterapią. Na rynku są już leki neutralizujące ferment G-CSF, możemy szybko je dostosować do walki z kokainą, gdy dowiemy się, jak dokładnie działa to białko" — oznajmił Drew Kiraly z Instytutu Badań nad Mózgiem imienia Friedmana w Nowym Jorku (USA).

Regularne spożywanie kokainy powoduje niezwykle silne uzależnienie psychologiczne i prowadzi do wycieńczenia organizmu, co często kończy się śmiercią. Brak wyraźnych objawów uzależnienia fizjologicznego znacznie utrudnia leczenie narkomanii kokainowej.

W ostatnich latach lekarze i biolodzy molekularni wielokrotnie podejmowali próby stworzenia środków a nawet wirusów zwalczających uzależnienie od kokainy lub nastawiających układ odpornościowy przeciwko molekułom narkotyku. Obecnie żaden z nich nie został oficjalnie zaakceptowany przez organy kontroli i większość z nich przetestowano tylko na zwierzętach. Dopiero dwa lata temu rozpoczęły się pierwsze testy kliniczne jednego z takich środków.

Kiraly zauważa, że te wszystkie problemy były związane z jedną prostą rzeczą — do ostatniego czasu naukowcy nie wiedzieli, jak dokładnie kokaina wpływa na pracę ośrodka przyjemności i innych obszarów mózgu oraz jakie substancje sygnałowe i receptory komórek nerwowych odpowiadają za rozpoznanie jej molekuł. 

Amerykańscy lekarze znaleźli odpowiedź na to pytanie, ujawniając jedną wspólną cechę wszystkich narkomanów kokainowych — ich układ odpornościowy funkcjonuje nieco inaczej niż u zdrowych ludzi. Dzięki temu wpadli na pomysł, że uzależnienie psychologiczne może być związane nie tylko ze zmianą pracy mózgu, lecz również całego organizmu.

Sprawdzili tę hipotezę, porównując próbki krwi myszy, część z których cierpiała na uzależnienie kokainowe, natomiast druga część nigdy nie próbowała narkotyków. Okazało się, że uzależnione gryzonie miały jedną wspólną cechę — zawartość białka G-CSF w ich krwi znacznie przewyższała normę.

Jak podkreślają lekarze, ten peptyd wytwarzają nie neurony mózgu, lecz makrofagi i inne elementy układu odpornościowego. Pełni dwie różne funkcje — stymuluje szpik i zmusza go do wytwarzania granulocytów — innego typu komórek odpornościowych — a także chroni neurony przed konsekwencjami wylewów i niedokrwienia. Ostatnie może mieć bezpośredni związek z rozwojem uzależnienia — przypuszczają Kiraly i jego koledzy.

Po odkryciu tego niezwykłego zjawiska naukowcy sprawdzili, jaki efekt będzie miało podanie dużej ilości G-CSF do kory przedczołowej i jądra półleżącego — dwóch najważniejszych ośrodków uzależnienia kokainowego w głowach myszy i ludzi. Jak pokazał ten eksperyment, po podobnej „terapii" mysze zaczęły spożywać jeszcze więcej narkotyku, co potwierdziło, że to białko odgrywa kluczową rolę w rozwoju uzależnienia od kokainy.

Z drugiej strony kiedy naukowcy wstrzyknęli do ich mózgu antyciało neutralizujące molekuły G-CSF mysze zmniejszyły spożywanie narkotyku. Świadczy to o tym, że zablokowanie tego fermentu może pomóc ludziom w walce z nałogiem kokainowym. Zresztą naukowcy będą musieli znaleźć sposób na dostarczenie przeciwciał wobec G-CSF do kory i jądra półleżącego, bo na razie można to zrobić tylko bezpośrednimi zastrzykami do mózgu.