Od kiedy pies jest najlepszym przyjacielem człowieka?

Ślady przewlekłej infekcji wirusowej w szczątkach szczeniaka pogrzebanego razem z kromaniończykami wskazują na to, że ludzie zaczęli opiekować się zwierzętami tuż po ich oswojeniu.

Czytamy to w artykule opublikowanym w Journal of Archaeological Science.

„Gdyby o szczeniaka nie dbano, nie trzymano w cieple i nie utrzymywano higieny, zmarłby w drugim-trzecim tygodniu choroby. Poza tym pies w takim stanie był absolutnie bezużyteczny dla właściciela. To wszystko, biorąc pod uwagę fakt wspólnego pochówku psa z ludźmi świadczy o tym, że unikalne relacje między ludźmi i ich pupilami istniały już 14 tys. lat temu" — mówi Luc Janssens z Uniwersytetu w Lejdzie (Holandia).

Uważa się, że człowiek oswoił psy jeszcze w epoce kamienia, na długo przed oswojeniem innych zwierząt. Przyczyną tego mogła być wszystkożerność przodków psów mogących odżywiać się tym samym, co ludzie. Na razie nie wiemy o czasie oswojenia tych zwierząt — istnieją dowody archeologiczne dotyczące zarówno późnego (10-18 tys. lat temu), jak i wczesnego oswajania (ponad 36 tys. lat temu).

Poza tym na razie nie wiadomo, kto kogo oswoił. Jak obecnie uważają ewolucjoniści, przodkowie psów nauczyli się życia z ludźmi dzięki dwóm cechom — zdolności trawienia skrobi w dużej ilości zawartej w gotowanych warzywach oraz umiejętności rozpoznawania ludzkich emocji i reagowania na nie, odtwarzając zachowanie dziecka. 

Jak opowiada Janssens, duże dyskusje wzbudza pytanie, po co ludzie trzymali psy na pierwszych etapach oswajania. Część badaczy uważa, że ludzie doceniali je wyłącznie za zdolności strażackie i myśliwskie i uważali za żywe narzędzia pracy. Inni naukowcy uważają, że psy rzeczywiście odgrywały rolę swojego rodzaju „zamiennika" dzieci także dla ludzi pierwotnych, zajmując ważne miejsce w ich życiu społecznym.

Janssens i jego koledzy znaleźli dowody na rzecz drugiej teorii, badając szczątki jednego z najsłynniejszych pradawnych psów znalezione w okolicach niemieckiego Bonn nieco ponad 100 lat temu. Pies był pochowany razem z dwoma kromaniończykami, prawdopodobnie jego właścicielami, przez dłuższy czas te szczątki były uważane za najstarsze ślady wspólnego życia ludzi i psów przed znalezieniem kości jeszcze starszych psów na Ałtaju. 

Holenderscy naukowcy powtórnie zbadali szczątki tego zwierzęcia i dokonali dwóch nieoczekiwanych odkryć. Okazało się, że w rzeczywistości są dwa psy. Jeden z nich, półroczny szczeniak, zmarł w wyniku nosówki.

Ta choroba jest niebezpieczna dla młodych zwierząt, około 90% z nich umiera tydzień po pojawieniu się pierwszych objawów, gdy wirus przedostaje się do płuc i powoduje pneumonię. 

W tym przypadku, jak pokazały badania zębów szczeniaka, do tego nie doszło. Pupil zachorował na nosówkę w 3-4 miesiącu życia i przeżył około ośmiu tygodni, walcząc z chorobą. Jak uważa Janssens, ten fakt wskazuje na to, że właściciele ciągle opiekowali się nim, dając jedzenie i wodę i regularnie czyszcząc jego sierść, nos i inne części ciała.

Według słów badaczy taka opieka świadczy o tym, że ludzie prehistoryczni nie myśleli wyłącznie pod kątem praktyczności, uważając psy za narzędzia pracy. Najwyraźniej szczególne stosunki między człowiekiem i jego najlepszym przyjacielem pojawiły się prawie tuż po oswojeniu tych zwierząt.