Ludzkość starzeje się na potęgę

Według prognoz ONZ do 2035 roku 13% populacji Ziemi osiągnie wiek 65 lat lub przekroczy tę granicę. A to ponad miliard ludzi. Najszybciej starzeją się kraje rozwinięte i bogate. Jednocześnie spada wskaźnik urodzeń, co grozi deficytem siły roboczej.

O tym, jak starzenie się społeczeństwa przyprawia rządy o ból głowy i staje się nowym trendem światowej gospodarki przeczytacie w materiale „Sputnika”.

Deficyt siły roboczej

Według szacunków ONZ w latach 80. ubiegłego wieku, a nawet na początku XXI wieku średnio na 100 osób w wieku produkcyjnym (od 25 do 64 lat) przypadało 16 osób w wieku 65 i więcej lat. Do 2035 roku stosunek ten ulegnie zmianie. Liderem jest Japonia – szacuje się, że na 100 osób w wieku produkcyjnym będzie przypadać 69 osób w wieku emerytalnym. W Niemczech ten wskaźnik wyniesie 66 osób, w Stanach Zjednoczonych – 44, w Chinach – 36. Ten problem nie ominął również Rosji. Wiceminister pracy i opieki społecznej Aleksiej Wowczenko powiedział, że do 2025 roku udział osób starszych w społeczeństwie wyniesie 27%, a do 2035 roku będzie ich więcej niż osób w wieku produkcyjnym.

Obciążenie społeczne

Jednym z głównych wyzwań dla budżetów państwowych jest zwiększenie wydatków na emerytury, zasiłki, opiekę i medycynę. Jednocześnie bardzo wielu emerytów chce i nadal pracuje, nawet za niewysokie wynagrodzenie. To świetne zaplecze dla państw, w których młodych ludzi jest coraz mniej, a co za tym idzie maleje odsetek podatników. Według Brytyjskiego Towarzystwa Gerontologicznego (British Society of Gerontology) w Wielkiej Brytanii łączna kwota, którą państwo wydaje na emerytów w wieku powyżej 65 lat jest mniejsza niż dochód, który oni przynoszą. Różnica wynosi 44 mld funtów szterlingów - to podatki, które płacą, oraz dochód wynikający z ich popytu konsumpcyjnego.

W niektórych krajach osobom starszym proponowany jest niepełny wymiar godzin lub tworzone są nowe miejsca pracy. Na przykład, w Australii pracują oni często jako kontrolerzy ruchu na przejściach dla pieszych w pobliżu szkół, gdy rozpoczynają się lub kończą lekcje.

W Japonii największe braki odczuwane są wśród pracowników socjalnych. Według ocen japońskiego ministerstwa zdrowia, pracy i opieki społecznej do 2025 roku w tej sferze będzie 2,5 mln wakatów, bo liczba osób starszych, które będą wymagać opieki, osiągnie poziom 7 mln osób. Problem ten zamierza się rozwiązać wykorzystując osoby starsze, które nadal są zdolne do pracy. Jako bonus otrzymają możliwość skorzystania z czasem samemu z takiej opieki.

Nierówność dochodów

Biorąc pod uwagę to, że siły fizyczne topnieją szybciej niż zdolności poznawcze, ludzie o wysokich kwalifikacjach lub wyższym wykształceniu mają większe szanse na pracę w starszym wieku. Według Międzynarodowego Instytutu Analizy Systemów Stosowanych (International Institute for Applied Systems Analysis, IIASA) znaczna część rdzennej ludności Europy i Stanów Zjednoczonych w starszym wieku należy do tej kategorii. A zatem z wiekiem ich dochody nie zmniejszą się. Z kolei w Chinach sytuacja wygląda inaczej – ponad połowa pracowników w wieku powyżej 50 lat posiada jedynie podstawowe wykształcenie i w przyszłości będą musieli oni pogodzić się z mniejszymi zarobkami. Jednocześnie automatyzacja, na którą Chiny obrały kurs, każdego roku przyczynia się do ograniczenia miejsc pracy, na które przyjmowani są pracownicy o niskich kwalifikacjach.

Należy dodać, że mało który pracodawca na świecie chce zaakceptować nowe realia demograficzne – dyskryminacja ze względu na wiek jest poważnym problemem. Zaawansowani wiekowo pracownicy, posiadający ogromne doświadczenie, ale są mniej mobilni i mają trudności w opanowywaniu nowych technologii.

Srebrna gospodarka

Uważa się, że obszarem dużych inwestycji w krajach z rosnącym odsetkiem osób w podeszłym wieku będzie opieka i medycyna. Pierwsza tą drogą podąża Japonia, które pompuje ogromne pieniądze w profilaktykę, we wcześniejsze wykrywanie i leczenie cukrzycy, chorób kardiologicznych i nowotworów, demencji oraz choroby Alzheimera. Jednocześnie potrzeba redukcji kosztów pobudza rozwój nowych technologii. Łącznie z tymi, którzy pozwalają starszym osobom na jak najdłuższą samodzielność. To egzoszkielety, gadżety z przyciskiem informującym o upadku, roboty pomagające w pracach domowych i pozwalające zapomnieć o samotności, łóżka zamieniające się w wózki inwalidzkie itp. Nawiasem mówiąc, właśnie osoby starsze uważane są za potencjalnych klientów samochodów samojezdnych. Zwiększa się popyt na usługi w turystyce i wypoczynku osób w „srebrnym” wieku.

Jak powiedział Sputnikowi prorektor Akademii Pracy i Stosunków Społecznych Aleksander Safonow, „jest to globalny trend, gdy rosnące pokolenie osób starszych z jednej strony zwiększa obciążenie budżetowe, a z drugiej zachęca firmy do koncentrowania się na potrzebach osób starszych i rozwijania nowych gałęzi przemysłu i usług. Ale „srebrna gospodarka” to nie tylko nowe technologie i usługi związane ze zdrowiem. Są to nowe rynki dla osób starszych: nieruchomości, usługi, odzież i obuwie, turystyka, rozrywka, dodatkowa edukacja. Biznes wymyśla wiele rzeczy, za które płacą albo sami zamożni ludzie, albo ich dzieci. Są to również nowe propozycje dotyczące środowiska miejskiego i infrastruktury. Jest to na ogół inny styl życia, dostosowany do fizjologicznych potrzeb osób w starszym wieku”.

W dniach 20 - 22 maja w Tokio odbywała się azjatycka konferencja na temat starzenia się i gerontologii. (The Asian Conference on Aging & Gerontology). Tematem konferencji była „Niezależność i współzależność” (Independence & Interdependence).

Zostaną na niej omówione wszystkie powyższe pytania, aby znaleźć właściwe odpowiedzi, które są aktualnie szczególnie ważne.