Wyniki badania opublikowano w majskim wydaniu czasopisma Cambridge Archaeological Journal.
Megalityczny kompleks Göbekli Tepe w południowo-wschodniej Anatolii to najstarsza w historii ludzkości znana świątynia. Uważa się, że sanktuarium zaczęli budować neolityczni łowcy-zbieracze ponad 11,5 tysiąca lat temu, zanim powstały pierwsze ludzkie cywilizacje. Na taki wiek wskazują skały osadowe pokrywające budowlę.
Dotychczas sądzono, że budowa kompleksu była stopniowa i rozłożona w czasie, a jego poszczególne części wznosili różni ludzie w różnym czasie. Uczeni z Instytutu Archeologii Uniwersytetu w Tel Awiwie przeprowadzili badania z wykorzystaniem algorytmu w celu znalezienia wzorca geometrycznego, zgodnie z którym powstała świątynia i ustalili, że centralne punkty trzech monumentalnych okrągłych budowli kompleksu tworzą idealny trójkąt, a jego kompozycja odzwierciedla hierarchię przestrzenną. Wychodzi na to, że u podstaw kompleksu zbudowanego o sześć tysięcy lat wcześniej niż krąg w Stonehenge leżał jeden wspólny projekt.
Powszechnie uważa się, że wiedza architektoniczna i metody planowania – takie jak wykorzystanie geometrii i sporządzanie planów – pojawiły się wśród ludzi znacznie później, kiedy łowcy-zbieracze przerodzili się w osiadłych rolników i hodowców i zaczęli wznosić budynki do użytku długoterminowego.
Wyniki badania pokazują, że najważniejsze podstawy planowania architektonicznego powstały w Lewancie na przełomie późnego epipaleolitu i neolitu w ramach kultury natufijskiej, a w okresie wczesnego neolitu abstrakcyjne reguły projektowania i modele organizacyjne były już wykorzystywane przez mieszkańców regionu.
Obecnie rozkopano cztery kamienne kręgi, ale uczeni są zdania, że wewnątrz wzgórza znajduje się kolejnych dwadzieścia, które nie zostały jak dotąd zbadane.
