Podobne do husky: dokopano się do pochodzenia psów zaprzęgowych

Naukowcy odkryli, że rodowód współczesnych psów zaprzęgowych pochodzi od udomowionego przodka, który mieszkał na Syberii arktycznej około 9,5 tysiąca lat temu.

Do takich wniosków naukowcy doszli dzięki wynikom porównawczego badania genomowego. Opis badań opublikowano w czasopiśmie "Science".

Pies był pierwszym zwierzęciem udomowionym przez ludzi. Od tego czasu przez wiele tysiącleci pełnił różne funkcje, w tym pomagał w transporcie towarów. Jednak wciąż nie było wiadomo, kiedy pojawiły się pierwsze psy zaprzęgowe, powszechne dziś wśród wielu ludów Północy.

W niektórych późnopaleolitycznych miejscach Syberii znaleziono produkty kostne, przypominające elementy złączne, których używają współcześni Eskimosi (Inuici) dla psów w zaprzęgu.

Podczas wykopalisk na wyspie Żochowa, archeolodzy odkryli najstarsze dowody wykorzystania psów do transportu - elementy sań i szczątki kostne psów w wieku 9–8 tysięcy lat. Według struktury kości naukowcy stwierdzili, że były to psy zaprzęgowe.

W ramach międzynarodowego projektu QIMMEQ dotyczącego badań psów zaprzęgowych naukowcy, wśród których byli rosyjscy badacze, otrzymali najstarszy kompletny genom psów. Prace były wspierane przez grant z Rosyjskiej Fundacji Nauki.

DNA zostało wyodrębnione z dolnej szczęki psa z wyspy Żochowa, który miał 9,5 tysiąca lat, a także, dla porównania, z dolnej szczęki wilka z wykopalisk w Janie, w wieku 32 tysięcy lat.

Pobrano również próbki od dziesięciu współczesnych grenlandzkich psów zaprzęgowych.

Odszyfrowane sekwencje DNA zostały porównane z materiałami pochodzącymi od 114 psów i wilków z różnych regionów świata. Warto zauważyć, że genom psa z wyspy Żochowa stał się najstarszą ze wszystkich w pełni odszyfrowanych sekwencji psów.

Wyniki pokazały, że miała miejsce aktywna wymiana genów pomiędzy przodkami psów i wilków – w szczególności należących do paleopopulacji z terenu Jany. Krzyżowały się swobodnie, co jest normalne dla psowatych tej samej klasy wielkości, stojących blisko siebie w sensie ewolucyjnym. Jednak w przyszłości sztuczna selekcja szła drogą selekcji hybryd, więc genetycznie zaprzęgowe psy, w tym psy kopalne z Żochowa, bardzo różnią się od współczesnych wilków.

Na podstawie wyników datowania radiowęglowego i oszacowania czasu odpowiednich mutacji można założyć, że psy zaprzęgowe jako forma specjalistyczna pojawiły się około 9,5 tysiąca lat temu. Psy z Żochowa okazały się genetycznie bliższe współczesnym psom zaprzęgowym – malamutom, husky i psom grenlandzkim – oraz psom domowym, które żyły z ludźmi w Ameryce cztery tysiące lat temu niż współczesnym psom domowym.

Nasze dane obalają przekonanie, że nowoczesne psy zaprzęgowe pojawiły się dwa do trzech tysiącleci temu – cytuje słowa pierwszego autora badania, Mikkela-Holgera Sindinga z Uniwersytetu w Kopenhadze komunikat prasowy Rosyjskiej Fundacji Nauki.

"Udało się ustalić, że po raz pierwszy pojawiły się w tundrze arktycznej Syberii”.

Wyniki pracy poszerzają wiedzę na temat różnic genetycznych psów zaprzęgowych od przedstawicieli innych ras. Dość głębokie różnice pomiędzy nimi są związane, po pierwsze, z właściwościami odżywczymi: na północy jest używanych zauważalnie więcej tłustych potraw. Po drugie, psy zaprzęgowe są przystosowane do pracy fizycznej w niskich temperaturach. Rozwinięte są u nich geny białkowe zaangażowane w relaksację i zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych, co pozwala na lepsze wchłanianie tlenu i zwiększa wytrzymałość. Te same białka prawdopodobnie służą jako rodzaj czujników zimna – podobne znaleziono u mamutów włochatych.