Wspólne oświadczenie Andrzeja Dudy, Gitanasa Nausedy oraz Klausa Iohannisa pojawiło się na stronie Kancelarii Prezydenta. Liderzy podkreślają, że zależy im na demokratycznym kursie Białorusi, zwracając uwagę, że podstawowym prawem demokratycznym każdego narodu są wolne wybory, które zostały przeprowadzone w zgodzie z Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych i pod międzynarodową obserwacją. Zdaniem przywódców dobrze prosperująca Białoruś jest gwarantem bezpiecznej i stabilnej Europy.
„Uważamy, że wspierając naród białoruski, Unia Europejska – jako wielka światowa potęga gospodarcza – powinna rozszerzyć pakiet pomocy dla demokratycznej transformacji gospodarczej Białorusi” – stwierdzili przywódcy Polski, Litwy i Rumunii.
Zdaniem prezydentów rozszerzony pakiet pomocy dla Białorusi powinien zawierać:
- ułatwienia w handlu z UE,
- pomoc w negocjacjach akcesyjnych do WTO,
- wprowadzenie ruchu bezwizowego po spełnieniu przez Białoruś niezbędnych warunków,
- pomoc w dywersyfikacji sektora energetycznego i zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Białorusi,
- umożliwienie dostępu do środków finansowych na restrukturyzację i ożywienie białoruskiej liberalnej gospodarki,
- zwiększenia obecności i aktywności międzynarodowych instytucji finansowych w reformowaniu gospodarki i pobudzaniu inwestycji.
„Deklarujemy wolę współdziałania z narodem białoruskim w budowaniu demokratycznej ścieżki poprzez demokratycznie wybrane przywództwo państwa, wolne społeczeństwo obywatelskie, gospodarkę rynkową i praworządność” - oświadczyli prezydenci Polski, Litwy i Rumunii.
Szef gabinetu prezydenta RP Krzysztof Szczerski wyjaśnił, że stanowisko trzech liderów jest jednocześnie wyrażeniem poparcia dla podobnych inicjatyw, np. zgłaszanych przez Wyszehradzką Czwórkę.
Celem apelu prezydentów jest zwrócenie uwagi na potrzebę sformułowania na posiedzeniu Rady Europejskiej pozytywnego programu współpracy z Białorusią w dłuższej perspektywie wraz z warunkami do jego uruchomienia – poinformował Szczerski.
V4 dla Białorusi: granty i ułatwienia wizowe
Jak powiedział premier Mateusz Morawiecki podczas spotkania ze Swiatłaną Cichanouską 9 września w Warszawie, Polska jest otwartym domem dla wszystkich Białorusinów, którzy potrzebują pomocy. Dodał we wpisie na Facebooku, że „wolna, demokratyczna Białoruś to niezbędny element dobrobytu i bezpieczeństwa całej Europy” i zapowiedział, że wkrótce przedstawi Radzie Europejskiej polsko-litewski plan pomocy dla Białorusi, który konsultował również z państwami V4.
10 września premier Mateusz Morawiecki za pośrednictwem Facebooka ogłosił specjalny program wsparcia dla białoruskich firm i pracowników, którzy są „szczególnie aktywni podczas protestów i narażeni na represje”. Szef polskiego rządu napisał, że program o nazwie „PolandBusinessHarbour” jest skierowany przede wszystkim do osób z wykształceniem technicznym, białoruskich startupów i firm, które chcą przenieść się do Polski.
Dodał, że program powstał z jego inicjatywy przy współpracy z Ministerstwem Rozwoju, MSZ, Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości i Startup HUB Poland. Białoruscy przedstawiciele branży IT mogą liczyć między innymi na otrzymanie wizy w przyspieszonym trybie oraz oferty pracy. Premier ujawnił, że najlepszym zostaną pokryte koszty przyjazdu do Polski, a także możliwość skorzystania z doradztwa w prowadzeniu biznesu i wsparcie ze strony Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu oraz pomoc prawną.
Ponadto Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłosiło, że programy przeznaczone dla Białorusinów zostaną poszerzone. Chodzi przede wszystkim o granty, z których w tym roku będą mogli skorzystać studenci, naukowcy i nauczyciele języka polskiego. Kwota przeznaczona na wsparcie w ramach programu „Solidarni z Białorusią” wyniesie 4 mln złotych.
„Dla narodu, społeczeństwa białoruskiego chcemy zaproponować ofertę gospodarczą, ofertę współpracy gospodarczej na przyszłość (...). To wspólne projekty związane z małymi, średnimi przedsiębiorstwami, ale także to jest polityka energetyczna” - powiedział premier w imieniu państw V4.
Morawiecki powiedział też, że Polska zamierza przedłożyć projekt wprowadzenia ruchu bezwizowego dla obywateli Białorusi.
Chcemy zaproponować bezwizowy ruch dla obywateli białoruskich i pakiet gospodarczy dla Białorusi na przyszłość; Białorusi, która musi sama wybrać w wolnych wyborach, jakie chce priorytety realizować. Ten pakiet będziemy chcieli przedstawić podczas najbliższego posiedzenia Rady Europejskiej - poinformował premier Morawiecki.
