Nauka w czasie izolacji. Koronawirus zamyka laboratoria na całym świecie

Centra badawcze w większości krajów nałożyły obecnie surowe ograniczenia, maksymalnie redukując liczbę aktywnych pracowników. Prawie wszystkie czołowe uniwersytety na świecie przeszły na tryb pracy zdalnej.

Naukowcy twierdzą, że większość bieżących problemów roboczych bez większych niedogodności rozwiązuje się w Internecie. Jednak silnie odbija się brak kontaktów z kolegami, m.in. masowe odwoływanie konferencji, zarówno na nastrój ducha, jak i szybkość pracy. Naukowcy przyznają, że pandemia doprowadziła społeczność do pewnego stopnia odrętwienia, ale większość jest oczywiście nastawiona optymistycznie, w pełni świadoma powagi problemu.

Organizując pracę moich laboratoriów w zdalnym formacie, zauważyłem, że niektórym kolegom nie jest łatwo - na przykład niektórym trudno jest pracować poza zespołem. Jest wiele szczegółów, które należy wypracować, ale myślę, że jesteśmy w pełni gotowi, mentalnie i technicznie, przetrzymać w tym trybie przez okres do sześciu miesięcy

- powiedział profesor Narodowego Badawczego Uniwersytetu Technicznego „MISiS” i Uniwersytetu Linköpinga Igor Abrikosow.

CERN wstrzymał prace

Poważne środki społecznego dystansowania w Europejskim Centrum Badań Jądrowych (CERN) podjęto jeszcze przed ogłoszeniem kwarantanny w Szwajcarii i Francji, na granicy których się znajduje. Kluby, koła i przestrzenie publiczne zostały zamknięte, zablokowano korporacyjny system carsharingu - pracownicy przerzucili się na rowery.

Zdecydowana większość naukowców pracowała z CERN zdalnie również przed pandemią, dlatego kwarantanna nie doprowadziła do całkowitego wstrzymania pracy. Centrum nadal zapewnia pracownikom na całym świecie nieprzerwany dostęp do petabajtów danych eksperymentalnych i programów do ich analizy.

Wszystkie projekty, w których wymagana jest bezpośrednia obecność ludzi, są obecnie zamrożone. Naukowcy zaznaczają, że najsurowsze ograniczenia wpłynęły na pracę z „żelazem”, to znaczy na konstruowanie, montaż i ulepszanie detektorów.

„Detektor TRT, na którym pracuję, został przełączony w tryb uśpienia. Pracujemy na razie tylko ze zdalnie sterowanym stanowiskiem testowym. Ale w nagłych przypadkach ja, jako ekspert w dziedzinie detektora, ze specjalnym pozwoleniem będę mógł przekroczyć granicę, która jest obecnie zamknięta, aby osobiście podjąć środki” - powiedział doktorant Narodowego Badawczego Uniwersytetu Jądrowego MIFI i pracownik CERN Daniił Ponomarenko.

Kolejny seans eksperymentów w Wielkim Zderzaczu Hadronów - tzw. Run 3 - zaplanowano na przyszłą wiosnę, ale naukowcy praktycznie nie mają wątpliwości, że zostanie on przełożony. Najprawdopodobniej nowe dane dotyczące zderzeń cząstek pojawią się nie w latach 2021-22, lecz nieco później.

Według naukowców w chwili obecnej pandemia opóźniła już plany Centrum o około sześć miesięcy. Naukowcy mają nadzieję, że ograniczenia będą obowiązywać nie dłużej niż kilka miesięcy, ale nikt jeszcze nie zna ich dokładnego terminu.

Dostosujemy się

W wielu krajach wirus już teraz prowadzi do zatrzymania ważnych dla nauki produkcji. Kwarantanna w Chinach spowodowała poważne problemy z dostawą elektroniki, co doprowadziło do przejścia w tryb uśpienia kilku centrów badawczo-produkcyjnych w Europie, pośrednio uderzając w MegaScience.

Mimo że CERN, który jest największym laboratorium na świecie, praktycznie zawiesił pracę, zdaniem ekspertów wiele innych dużych projektów naukowo-technicznych - na przykład budowa synchrotronu SKIF w Nowosybirsku - przebiega zgodnie z harmonogramem.

Ponadto niektóre ośrodki badawcze były dobrze przystosowane do pracy w warunkach kwarantanny. Automatyzacja procesów pozwala na pracę przy minimum personelu - jak na przykład w Hamburgu na synchrotronie DESY i europejskim laserze rentgenowskim XFEL, zbudowanym przy udziale Rosji.

W ostatnich dniach mieliśmy pierwsze doświadczenie z przeprowadzeniem całkowicie zdalnego eksperymentu - doskonałe, produktywne doświadczenie. Będąc w Grenoble, wraz z moimi kolegami z Kaliningradu, bezpośrednio kontrolowałem pracę w synchrotronie w Hamburgu

- powiedział szef laboratorium optyki rentgenowskiej i fizycznego materiałoznawstwa Bałtyckiego Uniwersytetu Federalnego profesor Anatolij Sniegiriow.

Naukowcy uważają, że jeśli wirus nie zostanie szybko pokonany, a środki kwarantanny zostaną przedłużone o ponad sześć miesięcy, pojawi się ogromne zapotrzebowanie na technologie, które mogą zrekompensować trudności w komunikacji i pracy laboratoriów. Według niektórych naukowców możliwe jest znaczne przyspieszenie rozwoju robotyki, wysokiej jakości komunikacji, holograficznych metod wizualizacji.

Przedstawiciele nauk podstawowych zgadzają się, że problemy wywołane przez pandemię należy oceniać jako okazję do nowego spojrzenia - w skupieniu i bez szumu właściwego dla dzisiejszej nauki - na cały kompleks teoretycznych i stosowanych problemów współczesności.