Rosyjscy ekolodzy kreślą wizję powodzi i pożarów

Rosyjscy ekolodzy ocenili, jak pod wpływem globalnego ocieplenia zmienią się krajobraz i właściwości ekosystemów w europejskiej części Rosji, a także wydzielili strefy z największym prawdopodobieństwem wystąpienia rozlicznych katastrof naturalnych - czytamy w artykule opublikowanym w czasopiśmie Ecological Modelling.

„W ramach jednego landszaftu istnieją trzy w równym stopniu trwałe stany szaty roślinnej o rożnym schemacie samoregulacji. W okresie ciepłym i wilgotnym błota wdzierają się w las, doprowadzając do lokalnych katastrof. Prawdopodobieństwo zarastania łąk lasem zależy w znacznym stopniu od lokalnego poziomu wilgotności i nasłonecznienia, uwarunkowanego ukształtowaniem terenu" — tłumaczy Jurij Puzaczenko z Instytutu Problemów Ekologii i Ewolucji Rosyjskiej Akademii Nauk.

Globalne ocieplenie i zmiany klimatyczne prowadzą często do gwałtownych zmian w pracy ekosystemów i w wyglądzie rozmaitych zakątków Ziemi, nierzadko wywołując katastrofy o charakterze lokalnym, a nawet regionalnym, takie jak masowe powodzie, pożary i inne klęski żywiołowe. Z reguły podobne katastrofy przebiegają nadzwyczaj gwałtownie, w związku z czym wszelkie prognozy dotyczące tego, jak i kiedy do nich dojdzie mają dla uczonych ogromną wartość.

Puzaczenko i jego koledzy z Instytutu opracowali model klimatyczny pozwalający zidentyfikować najbardziej zagrożone regiony w europejskiej części Rosji, wykorzystując jako podstawę zdjęcia i dane z satelitów klimatycznych.

Autorzy artykułu jako pierwsi prześledzili, jak rosyjskie lasy regulują swój własny klimat, a także oszacowali granice tej samoregulacji, wykorzystując dane pozyskane przez spektroradiometr MODIS ustanowiony na pokładzie satelitów klimatycznych NASA Terra i Aqua, a także dane z naziemnych stacji pomiarowych.

Jak się okazało, błota, lasy i łąki zupełnie inaczej reagują na ciepło i światło słoneczne, i zupełnie inaczej wyparowuje z nich woda, w związku z czym globalne ocieplenie wpływa na ich wzrost i rozwój w różny sposób. Zrozumienie tego, jak i dlaczego to się dzieje jest, zdaniem klimatologów, krytycznie ważne w prognozie dalszych konsekwencji zmian klimatycznych.

Kiedy ekosystem wychodzi poza swoje granice, staje się gwałtownie niestabilny i zazwyczaj katastrofalnie się zmienia. Na przykład, w sytuacji, gdy temperatura podnosi się powyżej określonego poziomu, las przekształca się w step, jeśli dojdzie do serii pożarów, albo przekształca się w błoto, jeśli opady przekraczają krytyczny poziom. W podobnych warunkach łąki mogą ustąpić miejsca lasom, kiedy wód gruntowych jest na tyle dużo, że starcza ich do wzrostu drzew.

Wielu takim katastrofom można zapobiec, jeśli powstrzymać las, łąkę, czy błoto przed wyjściem poza taką granicę. Uczynić to znacznie łatwiej niż likwidować potem skutki kataklizmu. Sporządzony przez Puzaczenkę model ma pomóc władzom i ekologom w określeniu, gdzie należy podejmować takie środki profilaktyczne.