Czy Donbas czeka los Czarnobyla?

Donbas był jednym z najbardziej rozwiniętych przemysłowo regionów carskiej Rosji, ZSRR i niepodległej Ukrainy. Szkody, które powoduje wojna, i zasoby, niezbędne do przywrócenia normalnego życia, tutaj mają rosnący współczynnik - pisze Gazeta.ru.

Według ekspertów w średniookresowej perspektywie Donbas najprawdopodobniej przekształci się w strefę awarii przemysłowych. 15 tys. km.kw słonych bagien ze zniszczonymi rurociągami, komunikacją samochodową i kolejową, brakiem możliwości kapitałowego budownictwa i niemal wyczerpanymi własnymi zapasami wody pitnej.

Procesowi degradacji będą towarzyszyć dziesiątki uderzeń hydraulicznych, odpowiadających trzęsieniu ziemi o sile 3-4 stopni. Spowodują one zniszczenia w infrastrukturze komunikacyjnej i budowlanej. Powodem jest niekontrolowany „wojenny" proces zawieszenia działalności kopalń. Ostatnio drenaż wody w zakładach górniczych Donbasu poważnie zaniedbano, co doprowadziło do podniesienia poziomu wód kopalnianych i zalania dolnych poziomów.

Szczególną rolę w przyśpieszeniu katastroficznego scenariusza odgrywa blokada regionu przez Ukrainę, co może powodować masowe zamykanie prywatnych kopalń, które straciły rynek zbytu.W Donbasie w wyniku działalności przemysłowej od początku XIX wieku na 600 kopalń wydrążono około 1000 szybów kopalnianych.

Przed wybuchem konfliktu eksploatowano mniej więcej 250 kopalń. Obecnie węgiel jest wydobywany z około 130, w tym dwie trzecie z nich zlokalizowane są na niekontrolowanych przez Ukrainę obszarach, gdzie również występuje problem nieuwzględnionej liczby nielegalnych kopalń.

Drenaż, retencja wód podziemnych na bezpiecznej głębokości są integralną częścią procesu wydobycia węgla. Woda z zakładów górniczych odpompowywana jest na powierzchnię, gdzie jest oczyszczana i wpuszczana do rzeki. Jeśli nie będzie odpompowywana, wyeksploatowane warstwy zostają zatopione, tracą wytrzymałość i z czasem osiadają, wypychając „twardą" wodę na powierzchnię z ogromną siłą. Takim uderzeniom hydraulicznym towarzyszą „trzęsienia ziemi".

Oprócz osiadania gruntu i zniszczeń infrastruktury, podniesienie się poziomu wód górniczych niesie ze sobą jeszcze większe ryzyko. Donbas produkuje około 80% odpadów toksycznych Ukrainy. W regionie zlokalizowano 4000 szkodzących przedsiębiorstw technologicznych. Na terytorium Donbasu znajduje się 1350 zwałowisk, w tym 350 obecnie płonie. Pod każdym z nich wody gruntowe zostały zanieczyszczone. W przypadku podniesienia się wód z kopalni te obszary staną się dodatkowym źródłem zanieczyszczenia rzek. 

Pierwotnym powodem wszystkich korzyści i nieszczęść Donbasu są jego zasoby, twierdzi hydrogeolog, doktor nauk technicznych, główny pracownik naukowych Instytutu Telekomunikacji i Globalnej Przestrzeni Informacyjnej Narodowej Akademii Nauk Ukrainy Jewgienij Jakowlew:

— To, co znajduje się pod powierzchnią w Donbasie na głębokości do kilometra obecnie przechodzi w stan nierównowagi z tendencją do osiadania, deformacji, uderzeń hydraulicznych i wypychania wszelkich nieczystości wraz z wodami podziemnymi na powierzchnię. (…). W Donbasie w ciągu 200 lat wydobyto około 10 mld metrów sześciennych węgla i minerałów.

Naruszono podłoże z osiadaniem na powierzchni 6 tys. km. kw.. Ale dopóki funkcjonowały kopalnie, drenowano wodę, osiadania kontrolowali markszajderzy panowała względna równowaga. Co się teraz dzieje, nikt nie wie. Które kopalnie zawiesiły wydobycie, które całkowicie zatopiono. Te dane z tego terytorium można uzyskać jedynie „przez telefon" — powiedział ekspert.

— Dwa tygodnie w listopadzie 2016 roku specjalnie stworzony w tym celu zespół przeprowadzał badania terenowe na kontrolowanym przez Ukrainę terytorium. Badano źródła z listy zapasowych źródeł wody, którą opracowała służba ds. sytuacji nadzwyczajnych. 88% z nich już nie nadaje się do picia! Ta woda była uważana za zdatną do picia przed wojną, ale nie teraz — podkreślił Jakowlew.

— Przez te dwa tygodnie badań terenowych myślałem o Czarnobylu, gdzie pracowałem. W strefie czarnobylskiej po 30 latach zrozumiano, że promieniowanie częściowo przeniknęło do ziemi, część izotopów rozpadła się i z czasem ludzie wrócą na 90% terytorium. Jeśli chodzi o Donbas tendencja jest odwrotna: 90% terytorium będzie niezdatne do życia, przede wszystkim z powodu deficytu czystej wody do picia — podsumował ekspert.    

Poglądy i opinie zawarte w artykule mogą być niezgodne ze stanowiskiem redakcji.