„Ja, jak car Salomon, jestem szczęśliwy z tego, co robię"

W poniedziałek w Moskwie w wieku 83 lat odszedł wybitny aktor Oleg Tabakow. Jeśli przyjąć przekonanie reformatora teatru rosyjskiego Konstantina Stanisławowskiego, że największym przejawem talentu aktorskiego jest urok, to Oleg Pawłowicz był z pewnością najbardziej utalentowanym spośród rosyjskich aktorów.

Jeśli zebrać wszystkie ludzkie wcielenia, wszystkie role aktorskie, role w filmach i prace teatralne Olega Tabakowa, ich lista okaże się ogromna, i co najważniejsze, jaskrawa od pierwszego do ostatniego punktu. Obowiązkowe miejsce zajmie w nim Ilja Obłomow — arcydzieło wykonawcze Olega Tabakowa — w filmie Nikity Michałkowa. I oczywiście ojciec założyciel teatru studio „Tabakierka". Mało kto nie zna brigadeführera Waltera Schellenberga z „Siedemnastu mgnień wiosny", ale listy nie sposób też sobie wyobrazić bez „roli" dyrektora Moskiewskiego Teatru Artystycznego im. Czechowa, który Oleg Tabakow zastał niemal w stanie „rozkładu" i tchnął w niego nowe, a co najważniejsze — nieprzerwanie ciekawe dla publiczności życie. Do tego nie znalazł się nikt, komu przyszło na myśl utworzenie w Rosji specjalnego teatralnego college'u, a Oleg Tabakow to zrobił i pracował w nim jako wykładowca. I czy można wyobrazić sobie jakiś inny, nietabakowski głos u kota Matroskina z filmu o Prostokwaszynie? Ale prawie takim samym miękkim jak aksamit głosem artysta kategorycznie sformułował swoje przekonanie: „Demokracja i teatr to rzeczy nie do pogodzenia. W teatrze winien panować autorytarny reżim — absolutyzm, ale oświecony".

Bezdenny urok Tabakowa zjednywał mu reżyserów i z pewnością nieźle pomagał mu w życiu. Z takim urzekającym czarem może było brać się za każdą rolę ze świadomością, że publiczność go pokocha. Tabakow odgrywał tragedie i satyry, wcielał się w rolę chłopców i starców, bohaterów i szwindlarzy, potworów i przystojniaków, nieudaczników i szczęśliwych kochanków, włóczęgów i pijaków, ludzi dowolnej profesji, i nie tylko mężczyzn, ale też kobiet. Gibkość jego aktorskiej natury też była darem bożym, który z podziwem przyjmowała rosyjska publiczność.

Oleg Tabakow zdobył też sobie w pełni zasłużoną światową sławę. Jako reżyser pracował w teatrach na Węgrzech, w Wielkiej Brytanii, Finlandii, Niemczech, Danii, Austrii, USA, stawiał na rosyjską i zagraniczną klasykę, na bazie Uniwersytetu w Harwardzie utworzył i pokierował Letnią Szkołą Teatralną.

Oleg Tabakow potrafił osiągać wszystko, co chciał, i nawet mawiał: „Ja, jak car Salomon, jestem szczęśliwy z tego, co robię". Zdobywał to, co chciał, i w życiu, i w twórczości, i na „stanowiskach kierowniczych", nierzadko ryzykując i sukcesem twórczym, i „stanowiskami". Ale, jak mówił on sam, „jest upojenie w walce, i nieprawdą jest, że bez ryzyka można się podźwignąć, wzbić w powietrze jak orzeł". Życie Olega Tabakowa było takim właśnie wolnym lotem szczęśliwego człowieka, który potrafił cieszyć się na przekór wszystkiemu na świecie, i siłą tej radości będzie nas żywić przez długi jeszcze czas…

Prezes Izby Krytyków i Znawców Sztuki Filmowej Rosji Kiriłł Razłogow nazwał śmierć Olega Tabakowa niepowetowaną stratą.

„Oleg Pawłowicz to człowiek legenda, wniósł wkład nie tylko w rosyjskie kino, nie tylko w rosyjski teatr, ale też w całe nasze życie. Dlatego że był nie tylko wielkim aktorem, wielkim człowiekiem ściśle związanym ze wszystkim, co działo się w teatrze. Widzowie zapamiętali go jako radosnego i promiennego człowieka. Jego śmierć jest oczywiście wielką stratą dla naszej kultury. Tym bardziej w obecnym stanie, kiedy ludzi kierujących kulturą, posiadających duży autorytet i siłę oddziaływania na ludzi jest coraz mniej" — powiedział Kiriłł Razłogow.