Dzisiejszy katolicyzm to nie Francja... To Brazylia i Nigeria

Co różni Jana Pawła II od Franciszka? O specyfice dyplomacji Watykanu, o Europie i rozpadzie ZSRR rozmawiał z francuskim wydaniem Sputnikiem Bernard Lecomte, biograf Jana Pawła II i Michaiła Gorbaczowa.

— Watykan to w istocie najlepiej poinformowana dyplomacja na świecie, dysponująca rozległą siecią agentów: biskupów, bractw religijnych, nuncjuszy apostolskich. Choć nie zawsze papież znajduje posłuch (tak jak nie posłuchano Jana Pawła II w kwestii ingerencji w Iraku w 2003 roku), to jego słowo znajduje coraz bardziej podatny grunt w państwach leżących na półkuli południowej, a nie na Zachodzie, odchodzącym od chrześcijaństwa (…) Watykan nie ma złóż ropy, bomby atomowej, armii (…) Jedyną bronią Papieża jest jego słowo (…) Zdaniem papieża Franciszka Europa odeszła od chrześcijaństwa, 80% katolików mieszka na półkuli południowej. Półkula północna to Historia, kultura, korzenie. Prawdziwy katolicyzm zamieszkuje teraz nie Francję, Hiszpanię i Anglię, lecz Brazylię, Nigerię i Filipiny.

— Czy da się porównać Papieża Polaka Jana Pawła II z Papieżem Franciszkiem? Konserwatyzm czy postępowe idee? W ostatnich kilku tygodniach gorąco rozprawiano nad Paktem z Marrakeszu. Dlaczego Papież Franciszek opowiedział się za podpisaniem tego oenzetowskiego porozumienia?

— Papież Franciszek odnosi się dosłownie do przykazań Jezusa Chrystusa, tak jak uczyniłby to Jan Paweł II (…) Powołuje się na Ewangelię (w której mowa o przyjmowaniu wędrowca stukającego do drzwi). Wszyscy papieże mówią mniej więcej to samo, że katolik winien podjąć obcokrajowca (…) Przyjąć cudzoziemca, ubogiego, potrzebującego pomocy, nie destabilizując przy tym społeczeństwa europejskiego (…) A co się tyczy konserwatyzmu, wszyscy Papieże to konserwatyści. Papież Franciszek jest przeciwnikiem aborcji, jednopłciowych małżeństw".

— Co dziś, na początku XXI wieku, można powiedzieć o Papieżu Janie Pawle II i jego zasadach w stosunkach międzynarodowych? Czy inspirator Solidarności, urodzony po drugiej stronie Żelaznej Kurtyny, sprzyjał rozpadowi ZSRR?

— Jan Paweł II nie wierzył w nieuniknioność komunizmu, uważając go za pewne „odstępstwo od historii". Dlatego opierał się na wspólnoty katolickie, Polskę, Słowaków, Słoweńców, Litowców, częściowo Ukraińców, Węgrów itd. I stopniowo inne wspólnoty, protestanci ze Wschodnich Niemczech, Estonii i Łotwy, prawosławni z Rumunii, Bułgarii, a potem wszyscy chrześcijanie Wschodniej Europy zrozumieli, że coś się dzieje, że ten człowiek mówi w ich imieniu, że ich rozumie".

— W 1989 roku, po upadku Muru Berlińskiego, między Kremlem i Watykanem odżyły stosunki dyplomatyczne, zerwane w 1917 roku. Michaił Gorbaczow, hołdujący mniej więcej takiej samej koncepcji Europy, jednościowej i niezależnej, przyjechał do Watykanu z oficjalną wizytą.

— 1 grudnia 1989 roku, czyli trzy tygodnie po upadku muru, kiedy Michaił Gorbaczow złożył wizytę Janowi Pawłowi II w Watykanie, spotkali się oni po raz pierwszy — to była wizyta historyczna (…) Mówili głównie o Europie, o wspólnym domu. Każdy z nich posługiwał się własną terminologią. Gorbaczow mówił o „wspólnym domu", papież — o „Europie oddychającej dwoma płucami": zachodnim i wschodnim. W rzeczywistości obydwaj mówili o tym samym: o zjednoczonej Europie z własną kulturą (…) Obydwaj podzielali obawę, że Europa znajdzie się pod wpływami USA po upadku muru.

Papież marzył o podróży do Moskwy, ale było to niemożliwe. Gorbaczow był gotów go przyjąć i nawet go zaprosił. Przeszkadzał w tym nie radziecki, czy rosyjski rząd, lecz Patriarchat Moskiewski Rosyjski Kościół Prawosławny, który nie darzył miłością Jana Pawła II, on był dla niego jeśli nie wrogiem, to na pewno przeciwnikiem".