80 lat temu do Auschwitz wysłano pierwszy transport z Polakami

Dokładnie 80 lat temu naziści deportowali pierwszych Polaków do KL Auschwitz. Pierwszymi polskimi więźniami tego obozu byli osadzeni z zakładu karnego w Tarnowie. Transport z 728 mężczyznami wyruszył do obozu 14 czerwca 1940 roku.

Do obozu, gdzie nowo przybyłych więźniów witała brama z przerażającym cytatem „Praca czyni wolnym” dokładnie 80 lat temu skierowano pierwszy transport z Polakami.

Wśród deportowanych byli osadzeni najpierw w Tarnowie żołnierze kampanii wrześniowej, którzy usiłowali przedrzeć się na Węgry, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści oraz studenci. W sumie 728 mężczyzn.

Jak podaje Onet, pomysł utworzenia obozu koncentracyjnego we włączonym do III Rzeszy Oświęcimiu pojawił się w kierowniczych kręgach SS już jesienią 1939 roku, a na komendanta Auschwitz wyznaczono SS-Hauptsturmführera Rudolfa Hössa.

Mimo że nowy obóz zorganizowano na wzór miejsc takich jak Dachau, miał on posłużyć rozwiązaniu trudniejszego problemu niż instytucje w „starej” Rzeszy – wspomina Laurence Rees w książce, Auschwitz. Naziści i „ostateczne rozwiązanie”.

Co to znaczy? Heinruch Himmler już od 1941 roku miał przekonywać Adolfa Hitlera, że „potrzeba sprawniejszych metod eksterminacji”. Taką metodą okazał się cyklon B i gazowanie ludzi.

W Auschwitz Niemcy uwięzili ok. 150 tys. Polaków (od 1942 roku przywożono coraz więcej więźniów żydowskich, w 1943 była ich już w obozie zdecydowania większość. W sumie naziści zgładzili tam ponad milion osób). Blisko połowa z osadzonych w Auschwitz Polaków zginęła, w tym wielu po przeniesieniu do innych obozów.

Natomiast wojnę przeżyło 325 więźniów z pierwszego transportu. Zginęło 292, w tym 215 w Auschwitz. Do dziś nie wiadomo, co stało się ze 111 osobami. Nazwiska 59 osób nadal pozostają nieznane. Latem 2019 umarł ostatni z więźniów pierwszego transportu, Kazimierz Albin.

Dziś Muzeum Auschwitz z okazji rocznicy udostępniło wirtualną ekspozycję – przekazaną przez rodzinę byłego więźnia z pierwszego transportu Tadeusza Korczowskiego kolekcję 21 listów z obozu. Korczowski wraz z młodszym bratem w maju 1940 został aresztowany za działalność konspiracyjną i najpierw osadzony w więzieniu na Zamku w Rzeszowie, a potem przeniesiony do Tarnowa. Stamtąd z pierwszym transportem pojechał do obozu.

Wystawa „Od 14.VI znajduję się w obozie koncentracyjnym Auschwitz...” dostępna jest w Google Arts & Culture po polsku oraz po angielsku.

W niedzielę rano na budynku nowego dworca kolejowego w Oświęcimiu odsłonięto tablicę upamiętniającą polskich kolejarzy, którzy pomagali więźniom Auschwitz, walcząc w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego. Natomiast na godziny popołudniowe zaplanowano uroczystości z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy oraz wicepremiera i ministra kultury Piotra Glińskiego.

Jednak nawet dziś nie dało się uciec od bieżącej polityki. Pod bramą obozu konferencję prasowa zorganizował Krzysztof Bosak, który wraz ze swoim sztabem zarzucił obecnemu prezydentowi „tchórzliwą politykę historyczną”.

Poglądy i opinie zawarte w artykule mogą być niezgodne ze stanowiskiem redakcji.