W jakim wieku żyje się najtrudniej?

Najtrudniejszy okres w życiu człowieka następuje między 47 a 48 rokiem życia, twierdzą naukowcy. Nie zależy to od kraju, płci, wykształcenia, stanu cywilnego i statusu społecznego. Chodzi bardziej o procesy biochemiczne i poziom hormonów. Dlaczego ludzie są nieszczęśliwi mniej więcej w tym samym wieku i kiedy kończy się ta mroczna passa?

Wiek depresji

Naukowcy z Dartmouth College oraz National Bureau of Economic Research (NBER, USA) obliczyli, że ludzie w krajach rozwiniętych popadają w głęboką depresję najczęściej w wieku 47 lat, a w krajach rozwijających się w wieku 48 lat i dwóch miesięcy. Sytuacja wygląda nieco inaczej w Rosji, Chinach i Meksyku – tam kryzys przychodzi trochę wcześniej, bo już w 43 roku życia.

Do takich wniosków badacze doszli po przeanalizowaniu danych ze 132 państw. Zasadniczo są to wyniki badań, które mierzą poziom szczęścia: od całkowitego niezadowolenia z życia do stanu, w którym człowiek jest zadowolony z absolutnie wszystkiego. Jak się okazało, krzywa szczęścia ma kształt litery U. Maksimum przypada na 18-20 i 70 lat, a minimum w przedziale 47-48 lat.

Najwyraźniej depresja przychodzi stopniowo – na wykresie widać niewielki spadek wskaźników satysfakcji z życia przez prawie 20 lat, a potem, bliżej 50-ki, krzywa gwałtownie spada. Nowy wzrost zaczyna się dopiero po 60 roku życia.

Kształt krzywej szczęścia we wszystkich krajach jest prawie taki sam i nie zależy od średniej długości życia w regionie, poziomu wykształcenia, stanu zdrowia, płci, mentalności i stanu cywilnego. Najprawdopodobniej jest to związane z przyczynami czysto biologicznymi – zauważają autorzy pracy. Przecież kryzys wieku średniego to cecha nie tylko Homo sapiens, ale także jego najbliższych krewnych – małp człekokształtnych.

Przede wszystkim naukowcy powołują się na badania z 2012 roku, podczas których obserwowano pięćset szympansów i orangutanów żyjących w rezerwatach, ośrodkach badawczych i ogrodach zoologicznych w kilku krajach na całym świecie. Poziom szczęścia małp mierzono korzystając z pomocy prymatologów i weterynarzy, którzy pracowali z tymi zwierzętami co najmniej od dwóch lat i dobrze je znali.

Okazało się, że w młodości większość naczelnych, niezależnie od płci, jest dość szczęśliwa, ale w średnim wieku ich zadowolenie z życia gwałtownie spada, a potem, bliżej starości, znowu rośnie. Czyli ten sam wykres w kształcie litery U.

Czy chodzi o ewolucję?

Zdaniem naukowców ze Szkoły Medycznej przy Uniwersytecie Miami (USA) depresja, która spada na osoby przed 50 rokiem życia, może wiązać się z ogólnym starzeniem się organizmu. W tym czasie zawodzą naturalne systemy przeciwstarzeniowe.

Naukowcy zbadali próbki tkanek pobrane od osób młodych, dorosłych i w podeszłym wieku. Przede wszystkim przeanalizowali ekspresję genów odpowiedzialnych za odporność na starzenie. Zauważyli, że aktywność odcinka DNA odpowiedzialnego za kinazę mTOR (tzw. ssaczy cel rapamycyny) spada z biegiem lat. Wiąże się ze wzrostem, podziałem, przetrwaniem i migracją komórek oraz pozwala organizmowi regulować program starzenia.

I właśnie podczas kryzysu wieku średniego gen ten całkowicie przestaje działać. Ewolucja prawdopodobnie nie przygotowała ludzi na tak długie życie, jak teraz. Programy molekularne sprzyjające długowieczności u ludzi trwają nie dłużej niż 50 lat. A z powodu ich braku człowiek czuje się nieszczęśliwy, niezadowolony z siebie i innych.

Szczęście powraca

Większość prac określa wiek szczęścia w przedziale od 18 do 23 roku życia, kiedy to zawartość hormonów płciowych – estrogenu u kobiet i testosteronu u mężczyzn – osiąga maksimum. Po 30 roku życia ich poziom stopniowo spada (od jednego do dwóch procent rocznie), a po czterdziestce jest już silnie odczuwalny.

Ponadto osoba po 40 roku życia wolniej rozpoznaje informacje, zmniejsza się szybkość reakcji. Spada aktywność mózgu, pogarsza się pamięć.

Jeśli jednak wierzyć wynikom badań australijskich badaczy, bliżej starości jest coraz lepiej - szczęście wraca po 65 roku życia i osiąga szczyt przed 80-tką. Po przeanalizowaniu wyników ankiety przeprowadzonej wśród prawie 15 tysięcy osób w różnym wieku naukowcy stwierdzili, że najczęściej depresja w średnim wieku wiąże się z brakiem perspektyw zawodowych lub niezadowolenie ze swojej sytuacji finansowej.

W przypadku osób starszych aktywność zawodowa i potrzeba zapewnienia sobie godziwych dochodów schodzą na dalszy plan. Koncentrują się one na innych rzeczach – hobby, rodzinie i przyjaciołach – i znów czują się szczęśliwe, zwłaszcza jeśli nie mają poważnych problemów zdrowotnych.

Poglądy i opinie zawarte w artykule mogą być niezgodne ze stanowiskiem redakcji.