Przekrwienie błony śluzowej nosa i swędzące pęcherze: kogo może „dopaść” alergia na zimno?

Alergiczna reakcja na zimno pojawia się u niektórych osób po kontakcie z mroźnym powietrzem – przekrwienie błony śluzowej nosa i swędzące pęcherze na skórze. Nadal nie jest jasne, dlaczego tak się dzieje, ale jest ona traktowana jak alergia na pyłki kwiatowe lub sierść zwierząt. Kto jest na nią najbardziej narażony i gdzie najczęściej występuje?

Wstrząs anafilaktyczny po prysznicu 

Pod koniec zeszłego roku 34-letni Amerykanin zemdlał wychodząc spod prysznica, jego tętno przyspieszyło, a ciało pokryte było wysypką. Bliscy wezwali karetkę. Lekarze zdiagnozowali wstrząs anafilaktyczny i przywrócili pacjentowi świadomość, podając epinefrynę i difenhydraminę przeciwhistaminową. Mężczyzna nie cierpiał na alergie w potocznym znaczeniu tego słowa. Silna reakcja ogólnoustrojowa była odpowiedzią organizmu na gwałtowny spadek temperatury.

Specjaliści twierdzą, że pacjent najpierw mył się w bardzo gorącej wodzie, a następnie wyszedł spod prysznica do dość chłodnego pomieszczenia. To wywołało wstrząs anafilaktyczny. Standardowy test na alergię na zimno, który przeprowadzono w szpitalu, dał pozytywny wynik: do skóry przyłożono kostkę lodu, w tym miejscu powstała czerwona plama.

Jest to jeden z rzadkich przypadków tak zwanej pokrzywki z zimna. U osób cierpiących na tę chorobę po kontakcie z niskimi temperaturami – mroźnym powietrzem, szklanką wody z lodem, a nawet lodami – pojawiają się swędzące pęcherze na skórze. Możliwy jest obrzęk narządów wewnętrznych i wstrząs anafilaktyczny.

Choroba ujawnia się w wieku 30-40 lat i częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. W krajach o zimnym klimacie takich pacjentów jest nieco więcej.

Niezrozumiała reakcja organizmu

„Nadwrażliwość na zimno występuje u mniej niż 0,1 proc. populacji. Mechanizm pokrzywki z zimna nie jest do końca poznany i różni się od klasycznej reakcji na alergeny białkowe. Hipotez jest kilka. Według najbardziej rozpowszechnionej przy kontakcie z zimnem w skórze zmieniają się białka. I to właśnie one odpowiadają za reakcję alergiczną. Inna hipoteza głosi, że następuje autoimmunologiczna aktywacja komórek tucznych, które zaczynają wydzielać histaminę i inne substancje uczestniczące w stanach zapalnych. Histamina z kolei działa na naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe, a na skórze tworzą się swędzące pęcherze. Możliwe są również poważniejsze konsekwencje – spadek ciśnienia krwi, który już interpretujemy jako wstrząs anafilaktyczny” – powiedziała w rozmowie ze Sputnikiem Jelena Borzowa, profesor Katedry Chorób Skóry i Chorób Wenerycznych im. Rachmanowa Uniwersytetu Sieczenowskiego, lekarz alergolog i immunolog.

Jak wyjaśniła, wstrząs anafilaktyczny występuje – według niektórych szacunków – u 52 procent pacjentów z pokrzywką z zimna. Pojawia się, gdy duże obszary ciała mają kontakt z niskimi temperaturami. Pływanie w rzece lub jeziorze z zimną wodą może wywołać silną reakcję alergiczną.

„To bardzo niepokojąca statystyka. Pokrzywka z zimna musi zostać zdiagnozowana na czas i należy podjąć środki, aby jej zapobiec. W końcu nie zawsze rozwija się przy absolutnie niskich temperaturach, to mit. Z badań wynika, że u niektórych pacjentów swędzące pęcherze na skórze pojawiają się zarówno w zerowej temperaturze, jak i przy plus czterech stopniach, a nawet w temperaturze plus 20 stopni Celsjusza. Oznacza to, że próg temperatury ma charakter indywidualny. Często pacjenci zauważają, że wysypka pojawiła się po przebywaniu w zimnie, w ciepłym pomieszczeniu. Muszę powiedzieć, że pokrzywka z zimna ustępuje dość szybko – zwykle w ciągu godziny. Ale zdarzają się też przypadki nietypowe, w tym potencjalnie zagrażające życiu. Dlatego, jeśli po kontakcie z zimnem pojawia się pokrzywka, bez wątpienia należy skonsultować się z lekarzem, aby mógł przeprowadzić diagnostykę, ocenić możliwe zagrożenia i wybrać terapię” – powiedziała lekarka.

Przyczyny alergii na zimno

Pokrzywka z zimna może być związana z infekcjami wirusowymi lub bakteryjnymi. Jednak – jak wyjaśniła Jelena Borzowa – wciąż jest za mało danych, aby to stwierdzić z całą pewnością.

Wiemy bardzo dobrze, że pacjenci z pokrzywką z zimna często mają infekcje, zarówno wirusowe, jak i bakteryjne. Wśród pierwszych szczególnie aktywny jest wirus Epsteina-Barra (czynnik wywołujący opryszczkę czwartego typu – red.). Związki z wirusami zapalenie wątroby nie są wykluczone. Wśród infekcji bakteryjnych wyróżnia się Helicobacter pylori i mykoplazmę. Nawet inwazje pasożytnicze zostały opisane w kontekście alergii na zimno. Jednocześnie niektórzy badacze wskazują na choroby autoimmunologiczne, inni na stosowanie antybiotyków, doustnych środków antykoncepcyjnych i leków obniżających ciśnienie krwi. Jednak tutaj bardzo ważne jest, aby pamiętać, że związek kliniczny nie zawsze oznacza związek przyczynowo-skutkowy

– podkreśliła profesor.

W przypadku bardzo małej liczby pacjentów poznano przyczyny nietypowej reakcji organizmu – są to mutacje genetyczne. Z reguły u tych ludzi pęcherze na skórze pojawiają się od dzieciństwa w kontakcie z mroźnym powietrzem, a w rodzinie byli już chorzy na pokrzywkę z zimna.

Tak czy inaczej, przy pierwszych objawach nietypowej alergii warto skontaktować się ze specjalistą. Nie chodzi tylko o leczenie, ale także o zapobieganie sytuacjom potencjalnie zagrażającym życiu. W końcu stale borykamy się z niskimi temperaturami.

Jak powiedziała profesor Borzowa, pacjentom zazwyczaj proponuje się indywidualne środki ostrożności. Szczególnie w przypadku poważnych alergii zaleca się unikanie chłodni w sklepach, budynków z klimatyzacją, rezygnację ze sportów wodnych, a czasem nawet zmianę zawodu.

Poglądy i opinie zawarte w artykule mogą być niezgodne ze stanowiskiem redakcji.