Czy grozi nam wybuch trzeciej wojny światowej?

Czy grozi nam wojna? Donald Trump zerwał porozumienie jądrowe z Iranem.

Prezydent USA wbrew sprzeciwom europejskich sojuszników i Rosji ogłosił zerwanie porozumienia nuklearnego z Iranem, do którego sześciu międzynarodowych pośredników (pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ i Niemcy) dążyło przez ponad 10 lat. 

Państwa zachodnie podejrzewają Teheran o pracę nad tajnym nuklearnym programem wojskowym jeszcze na początku lat 2000. Od tamtego czasu aż do podpisania Wspólnego Kompleksowego Planu Działań (JCPOA) między Teheranem i sześcioma międzynarodowymi pośrednikami (USA, Wielka Brytania, Francja, Rosja, Chiny i Niemcy) w lipcu 2015 roku irańskie władze niezmiennie powtarzały, że program atomowy ma charakter wyłącznie pokojowy, lecz utrudniały inspektorom MAEA dostęp do swoich obiektów jądrowych. 

Członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ mieli odwrotne zdanie i wprowadzili kilka pakietów sankcji przeciwko Republice Islamskiej, z których najbardziej odczuwalne było embargo naftowe. Transakcja między sześcioma międzynarodowymi pośrednikami i Iranem uwzględniała stopniowe zniesienie wszystkich sankcji (zarówno Rady Bezpieczeństwa ONZ, jak i narodowych) w zamian za zapewnienie inspektorom przez Teheran swobodnego dostępu do obiektów jądrowych w ciągu 25 lat, gwarancję wstrzymania produkcji wysoko wzbogaconego uranu i plutonu o przeznaczeniu wojskowym (Iranowi pozwala się w ciągu 15 lat od momentu zawarcia transakcji na posiadanie do 300 kg wzbogaconego do 3,67% uranu) oraz modernizacji obiektów jądrowych. Embargo zbrojne ma obowiązywać jeszcze przez 5 lat po zawarciu transakcji. Wprowadzono 8-letni zakaz udostępniania Iranowi technologii rakiet balistycznych.

Po objęciu fotelu prezydenta Donald Trump wielokrotnie groził wystąpieniem z porozumienia zawartego w 2015 roku. Według niego jest to „najgorsze porozumienie" ze wszystkich możliwych, ponieważ zakazuje Iranowi produkcji bomby jądrowej nie na zawsze i nie rozwiązuje problemu irańskiego programu rakietowego. 

Teoretycznie porozumienie z Iranem będzie obowiązywać również bez udziału USA (dokument zawiera punkt, że porozumienie może zostać zerwane, jeśli jeden z uczestników wykryje naruszenia ze strony Iranu, jednak Teheran na razie nie daje ku temu powodów). Szefowa dyplomacji unijnej Federica Mogherini oświadczyła, że wielostronnego porozumienia jednogłośnie popartego przez Radę Bezpieczeństwa ONZ nie można unieważnić w trybie jednostronnym. Z Europy napływały sygnały o prawdopodobnej rezygnacji z udziału w amerykańskich sankcjach przeciwko Teheranowi, jeśli ten kraj będzie przestrzegać porozumienia. Stosunki handlowe państw europejskich, Chin i Rosji z Iranem są o wiele bardziej rozwinięte niż w przypadku USA, co znacznie złagodzi cios zadany Teheranowi. 

„Sojusznicy USA mają bardzo ograniczoną suwerenność polityczną, nie jest wykluczone, że również będą musieli wystąpić z porozumienia — uważa Aleksiej Podbieriozkin, dyrektor Centrum Badań Wojskowo-Politycznych MGIMO. — Poza tym bez USA porozumienie ma niewiele sensu. Iran uzna je za nieważne. Teheran znajdzie mnóstwo powodów, by de facto go nie przestrzegać, zacząć omawiać technologie dostawy rakiet itd. Prawdopodobnie Iran nawet będzie chciał przetestować broń jądrową i tutaj konsekwencje mogą być bardzo poważne — eskalacja konfliktu, wojna".