Ateny i Skopje podpisały umowę o Macedonii Północnej

Ministrowie spraw zagranicznych Grecji oraz Macedonii, Nikos Kodzias i Nikola Dimitrow, podpisali w niedzielę porozumienie w sprawie nowej konstytucyjnej nazwy Macedonii. Dokument sygnował też specjalny wysłannik sekretarza generalnego ONZ Matthew Nimetz, który pośredniczył w negocjacjach.

Namiot nad jeziorem

Ceremonię, która rozpoczęła się z 40-minutowym opóźnieniem, transmitowała na żywo grecka telewizja publiczna ERT.

Historyczne porozumienie kończy długotrwały spór między tymi krajami bałkańskimi i otwiera Skopje drogę do członkostwa w NATO i Unii Europejskiej. Otwiera też nową epokę w grecko-macedońskich stosunkach.

Dokument podpisano w miejscowości Psarades nad jeziorem Prespa, na granicy dwóch krajów, w obecności premierów Aleksisa Tsiprasa oraz Zorana Zaewa. Na ceremonii byli również obecni zastępca sekretarza generalnego ONZ Rosemary DiCarlo, szefowa unijnej dyplomacji Federica Mogherini i komisarz europejski Johannes Hahn.

Σύντομος περίπατος των δύο πρωθυπουργών στο #Οτέσεβο#Ψαράδες_Πρεσπών #ERTnews #ΕΡΤ1 #live https://t.co/ALBFb58Hvb pic.twitter.com/fnkadmdmzk pic.twitter.com/4fGwdt6nIw

— ΕΡΤ Α.Ε. (@ERTsocial) 17 czerwca 2018

Podpisy złożono w dużym namiocie na brzegu jeziora. Obecnie zapisana w konstytucji nazwa – Republika Macedonia – zdaniem Greków odzwierciedlała politykę irredentyzmu i myliła sąsiednie państwo z greckim regionem Macedonia.

Teraz kraj będzie się nazwać Republika Macedonii Północnej.

Spotkanie z historią

Przed podpisaniem porozumienia przemawiali premierzy obu krajów.

Tsipras powiedział, że uroczystości podpisania umowy są „spotkaniem z historią”. – Nie ma tu zwycięzców ani przegranych – podkreślił premier Grecji. Jak dodał, zwraca się nie tylko do narodów obu państw, ale też do wszystkich krajów bałkańskich.

Jego zdaniem zrobiono historyczny krok, kraje otwierają nową epokę stabilności, dobrobytu, bezpieczeństwa, nawiązują stosunki przyjaźni, pokoju i współpracy nie tylko między sobą, ale też dla całych Bałkan.

Tsipras podziękował specjalnemu wysłannikowi sekretarza generalnego ONZ za jego wieloletnie starania zmierzające do rozwiązania sporu. Premier zaznaczył, że jest to wzajemnie korzystna umowa. – Cała ludzkość potrzebuje takich przykładów – dodał.

Przyznał też, że jest miłośnikiem muzyki bałkańskiej. – Obecnie zaczyna się nowa pieśń w stosunkach między obu krajami – podkreślił.

Z kolei Zaew powiedział, że porozumienie ma strategiczne znaczenie. – Położyliśmy kres wieloletnim sporom – mówił.

Porozumienie buduje zaufanie między obu krajami, ich obywatelami. Nawiązujemy przyjaźń między naszymi państwami. Jesteśmy partnerami i sojusznikami. W regionie tworzona jest nowa rzeczywistość – zaznaczył Zaew.

Jego zdaniem umowa przyniesie korzyści ekonomiczne, handlowe obu państwom.

Jak podkreślił, Grecy i Macedończycy sprzeciwiają się nacjonalizmowi.

— Nasze państwa powinny patrzeć w przyszłość – powiedział szef macedońskiego rządu. Przyznał, że osiągnięcie porozumienia nie było łatwe. Podziękował też Nimetzowi, UE i każdemu, kto wniósł swój wkład w ten dokument.

Po podpisaniu porozumienia Zaew zdjął swój krawat i podarował go Tsiprasowi. Grecki premier mówił wcześniej, że zacznie nosić krawaty, gdy zredukuje zadłużenie Grecji.

Umowa

20-stronicowy dokument wprowadza zmianę konstytucyjnej nazwy państwa na Republika Macedonii Północnej. Obywatelstwo tego kraju zostanie oznaczone jako macedońskie/obywatel Republiki Macedonii Północnej, a językiem urzędowym będzie nadal „macedoński”.

Teraz macedoński parlament powinien ratyfikować ten dokument. Po zatwierdzeniu przez parlamentarzystów umowy Grecja powinna oficjalnie poprosić UE i NETO o rozpoczęcie procesu przyjęcia Skopje do tych organizacji.

.@FedericaMog «Είναι μια παρα πολύ καλή ημέρα για την Ευρώπη, τις δύο χώρες και για τα Βαλκάνια. Είμαστε εδώ για να ευχαριστήσουμε τις δύο πλευρές γιατί μας έκαναν υπερήφανους ως Ευρωπαίους.»#Οτέσεβο #Πρέσπες #ERTnews #ΕΡΤ1 #live https://t.co/ALBFb58Hvb pic.twitter.com/Oaq4QA6j6H

— ΕΡΤ Α.Ε. (@ERTsocial) 17 czerwca 2018

Skopje nie musi przeprowadzać referendum, ale jeśli zdecyduje się na nie, rezultat plebiscytu będzie miał znaczenie w realizacji porozumienia.

Warunkiem obligatoryjnym jest wprowadzenie zmian do konstytucji. Nowelizacja musi zostać przyjęta do końca 2018 roku, po czym porozumienie wejdzie w życie.

Wyznaczono też okres, w którym Macedończycy mają przemianować m.in. instytucje państwowe.

Do czasu przyjęcia poprawek i referendum, jeśli władze zdecydują się na jego przeprowadzenie, Grecy mają ratyfikować porozumienie w swoim parlamencie.

Po przeprowadzeniu ratyfikacji i nowelizacji konstytucji strony powinny poinformować organizacje międzynarodowe, kraje członkowskie ONZ o wejściu porozumienia w życie, po czym na arenie międzynarodowej będzie używana tylko nowa nazwa.

Ponadto macedońskie władze muszą przeprowadzić rewizję pomników i innych zabytków, które odwołują się do greckiej kultury i wskazują na przynależność do niej.

Ateny i Skopje zatwierdziły też istniejące między nimi granice jako międzynarodowe oraz zobowiązały się, że nie będą wspierać i nie dopuszczą do nieprzyjaznych działań w stosunku do sąsiada.

Historyczne wydarzenie cieszyło się dużym zainteresowanie ze strony mediów. Akredytowano na nie około 170 dziennikarzy oraz innych pracowników mediów, w tym z Bułgarii i Serbii.