Dziennikarka zaproszona do Muzeum Auschwitz. Pisała o „współudziale” Polski w Holokauście

Ambasada Polski w Waszyngtonie zaprosiła Mashę Gessen do złożenia wizyty w Muzeum Auschwitz-Birkenau. Propozycja jest pokłosiem negatywnych reakcji na artykuł pt. Historycy atakowani za badanie roli Polski w Holokauście, który publicystka napisała dla „The New Yorker”.

Po fali krytyki i oburzenia ze strony polskich służb dyplomatycznych oraz organizacji zajmujących się badaniem Holokaustu i ochroną pamięci, redakcja zdecydowała się na skorygowanie treści artykułu i doprecyzowanie najbardziej kontrowersyjnych fragmentów. Zmiany z zadowoleniem przyjął ambasador Polski w USA Piotr Wilczek, który w tej sprawie skierował list do redakcji. Jego fragmenty cytuje Polsat News.

Ambasador „wyraził swoje najgłębsze oburzenie sugestią Mashy Gessen, że polski naród ponosi odpowiedzialność za śmierć 3 mln Żydów w czasie okupacji nazistowskiej w Polsce” i wyraził wdzięczność, że tekst uległ zmianom, co zdaniem dyplomaty jest „znakiem dobrej wiary i przyznania, że artykuł wprowadza w błąd”. Jednocześnie zwrócił uwagę, że korekta nie jest do końca wystarczająca, ponieważ „obecne brzmienie oraz ton (tekstu) nadal sugerują, że państwo polskie odegrało główną rolę w zamordowaniu 3 mln Żydów podczas II wojny światowej”.

W ocenie dyplomaty użycie takiego stwierdzenia jest „wypaczeniem historii Holokaustu”. Wilczek przypomniał, że podobną opinię wyrazili Komitet Żydów Amerykańskich (AJC) oraz Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau. Ambasador zaproponował, żeby Masha Gessen odwiedziła Muzeum Auschwitz-Birkenau, żeby „dowiedziała się więcej o nazistowskich niemieckich obozach śmierci, Holokauście i milionach zamordowanych podczas II wojny światowej”. Zdaniem Piotra Wilczka treść artykułu „świadczy o braku podstawowej wiedzy historycznej”, a w jej uzupełnieniu mogłaby pomóc wizyta w Auschwitz.

Ambasador zwrócił uwagę, że Gessen nie wyjaśniła, kto kogo pozwał w opisanym przez nią procesie ws. książki „Dalej jest noc”.

Artykuł nieprawdziwie stwierdza, że część uczonych była „ścigana sądownie” przez rząd, a sąd uznał ich za „winnych” , (...), nie wyjaśnia, że nie było to postępowanie karne, a cywilne, między osobą prywatną – 80-letnią Filomeną Leszczyńską – a dwojgiem naukowców, którzy zniesławili członka jej rodziny, fałszywie oskarżając go o pomoc Niemcom w mordowaniu Żydów – poinformował Piotr Wilczek.

Zaprzeczył też, że Polska przeszkadza w prowadzeniu badań nad Holokaustem, przypominając że wiele tego typu projektów jest finansowanych ze środków publicznych. - Trzeba to jasno powiedzieć: nie było systemowego współudziału w Holokauście ani ze strony narodu polskiego, ani państwa polskiego – podkreślił Wilczek.

„The New Yorker” wprowadził zmiany w artykule

W artykule Masha Gessen przypomniała sprawę prof. Jana Grabowskiego i prof. Barbary Engelking, autorów książki „Dalej jest noc”, którzy zgodnie z wyrokiem sądu mają przeprosić za przedstawienie nierzetelnych informacji. Utwór opowiada o losach Żydów w wybranych powiatach w okupowanej Polsce. Historyków pozwała bratanica dawnego sołtysa wsi Malinowo opisanego w książce, któremu zarzucono okradanie Żydów i kolaborowanie z Niemcami. Proces ciągnął się od 2019 roku.

Redakcja „The New Yorker” zdecydowała się na korektę artykułu Gessen. - Artykuł został zaktualizowany w celu wyjaśnienia kwestii śledztwa Jana Tomasza Grossa. Podtytuł został zaktualizowany w celu uwzględnienia odniesienia do nazistowskiej okupacji Polski i dokładniejszego opisu potencjalnych zagrożeń prawnych dla naukowców - napisano w nocie edytorskiej, która pojawiła się pod artykułem publicystki na stronie „The New Yorker”.

Zmianie uległ również podtytuł, który po opublikowaniu 26 marca brzmiał: – Aby uniewinnić naród z morderstw trzech milionów Żydów, polski rząd posunie się nawet do ścigania uczonych za zniesławienie. Po aktualizacji: – Uczeni muszą stawić czoło procesom o zniesławienie i potencjalnym zarzutom karnym w ramach starań polskiego rządu o uniewinnienie narodu z jakiejkolwiek roli w zamordowaniu trzech milionów Żydów podczas okupacji hitlerowskiej.