Tragiczny los radzieckich jeńców jest częścią historii Zamościa

Radni Zamościa na ostatniej sesji Rady Miejskiej ustosunkowali się do zamiaru likwidacji pomnika upamiętniającego zagładę około 20 tysięcy jeńców radzieckich w czasie II wojny światowej.

Radni przegłosowali uchwałę o następującej treści: „Rada Miasta Zamość jest przeciwna likwidacji pomnika przy ul. Śląskiej w Zamościu, który upamiętnia bestialskie traktowanie i eksterminację przez niemiecki Wehrmacht jeńców".   

Podjęcie takiej decyzji było poprzedzone wielowątkową dyskusją, której fragmenty można odnaleźć w wielu publikacjach na ten temat. Ktoś z radnych zgłaszał swoją dezaprobatę dla sierpa i młota, widniejących na pomniku i chciał też, aby zmienić napis „pomordowanych przez hitlerowców" na „przez Niemców". Inna radna oponowała: „Czy my mamy jakieś inne postrzeganie historii? Jak zapytamy, kim byli hitlerowcy, to odpowiedź będzie jednoznaczna.(…) Sierp i młot również funkcjonował, więc to wszystko należy przyjąć jako kawałek historii. Jeżeli przewodnik pójdzie tam z wycieczką, to wszystko objaśni. Sierp i młot nie wyleci z pomnika i nie będzie nas tu rżnął. Pomnik nie powstał po to, żeby wspominać kogoś, tylko żeby pochylić się nad cierpieniem tych ludzi, niezależnie od ich przynależności narodowej."  

Korespondentka radia Sputnik rozmawiała przez telefon na ten temat z przewodniczącym Rady Miasta Zamość Janem Wojciechem Matwiejczukiem, który wyjaśnił:

— Dotarły do nas informacje, że zgodnie z ustawą, która została podjęta przez parlament są jakieś plany związane z likwidacją tego pomnika. W związku z tym Rada podjęła uchwałę, że jest przeciwna likwidacji. Myśmy tę uchwałę przekazali oczywiście do wojewody, to już tak ustawowo, i do wiadomości IPN-u.

— Co da ta uchwała?

— IPN będzie miał stanowisko Rady, ale czy się do tego odniesie pozytywnie, czy negatywnie, tego nie wiemy. Uchwała nie ma mocy obowiązującej. Ona jest intencyjna.

— W internecie można zapoznać się z wynikami głosowania, a także niektórymi wypowiedziami radnych. Dyskusja była nieprosta?

— Na temat dyskusji nie chciałbym się wypowiadać. Materiały jej dotyczące są do udostępnienia w Biurze Rady Miasta. Mogę tylko konstatować, że każdy mógł mieć swoje zdanie w tej sprawie. Również w trakcie głosowania każdy radny wyraził swoją wolę i w sumie uchwała została podjęta.

 — Jaki jest stosunek zwykłych mieszkańców Zamościa do tego pomnika? Czy im przeszkadza?

— Ze strony mieszkańców nie wpływały żadne czy pisma, czy wnioski, w których mieszkańcy by mieli jakieś wątpliwości.

— Przeczytałam, że w 2015 roku Rada Miasta miała nawet plany wyremontowania tego pomnika.

— Zauważę, że miasto zajmowało się i konserwacją pomnika i pracami porządkowymi. Przed świętem Wszystkich Świętych były zapalane znicze. I faktycznie były zamiary remontu. Wzmianka o tym pojawiła się w materiałach, które otrzymaliśmy od wojewody — powiedział przewodniczący Rady Miasta Zamość Jan Wojciech Matwiejczuk.

Przypomnijmy, że pomnik Jeńców Radzieckich w Zamościu został wzniesiony w 1969 roku, w miejscu jednego z trzech dawnych obozów jenieckich, jakie utworzyli hitlerowscy okupanci podczas II wojny światowej. Obóz ten powstał w 1941 roku. Jeńców różnych narodowości trzymano pod gołym niebem i praktycznie nie dawano jeść (jedli trawę), co doprowadziło do ich buntu. W jedną mroźną noc listopadową 1941 roku rozstrzelanych zostało ok. 15 000 jeńców. Pozostali zmarli wcześniej z głodu i chorób.