Ekspert ocenił szansę na osądzenie USA za działania w Afganistanie

USA nie są uczestnikiem MTK, dlatego nawet jeśli przeprowadzi śledztwo ws. prawdopodobnych zbrodni w Afganistanie, o których popełnienie podejrzani są amerykańscy wojskowi, pociągnąć ich do odpowiedzialności będzie trudno - powiedział agencji RIA Novosti prezes Rosyjskiego Towarzystwa Prawa Międzynarodowego Anatolij Kapustin.

Czasopismo Foreign Policy, powołując się na źródła poinformowało, że prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego Fatou Bensouda zainicjuje wszechstronne dochodzenie w sprawie prawdopodobnych zbrodni wojennych i przeciwko ludzkości w Afganistanie, o których popełnienie są podejrzani amerykańscy wojskowi, prawdopodobnie po wyborach prezydenckich w USA 8 listopada, do końca bieżącego roku. Według danych czasopisma przedstawiciele amerykańskich władz niedawno odwiedzili Hagę, aby omówić kwestię rozpoczęcia prawdopodobnego śledztwa i wyrazić niepokój w związku z nim. 

Według prawnika prokuratorzy MTK mogą zainicjować i przeprowadzić dochodzenie na podstawie dostępnych im informacji, lecz „główny problem polega na tym, jak Międzynarodowy Trybunał Karny pociągnie USA do odpowiedzialności, ponieważ USA nie są sygnatariuszami statutu MTK". Zdaniem Kapustina w takim przypadku są dwa scenariusze rozwoju wydarzeń. 

„Na przykład państwo nie jest sygnatariuszem statutu, lecz zawiera specjalne porozumienie. Myślę, że polityka USA w ostatnich dziesięcioleciach polega na całkowitym odrzuceniu jakiejkolwiek międzynarodowej jurysdykcji w stosunku do działań amerykańskich wojskowych. Wychodzą z założenia, że ta jurysdykcja jest wykonywania w oparciu o ustawodawstwo narodowe, w drodze pociągnięcia do odpowiedzialności przez trybunały wojskowe" — powiedział Kapustin, podkreślając, że taka opcja jest mało realistyczna.

Zgodnie z drugim wariantem prokurator MTK po przeprowadzeniu śledztwa i zebraniu wystarczającej ilości faktów może zwrócić się do RB ONZ, aby w drodze głosowania rozstrzygnęła kwestię przekazania sprawy do Sądu Międzynarodowego.

„Jeśli państwo nie udziela zgody, prokurator może przekazać materiały do Rady Bezpieczeństwa, aby uzyskać zgodę RB ONZ na rozpatrzenie tej sprawy w sądzie. Jednak wniosek do RB ONZ przewiduje, że chodzi nie o poszczególne incydenty, lecz o bardzo poważne zbrodnie. Wówczas decyzję podejmuje RB ONZ. Jednak bez USA nie podejmie decyzji, prawo weta pozwala na blokowanie decyzji niekorzystnych dla USA. Jest to sytuacja bez wyjścia, ponieważ USA powinny albo udzielić zgody, albo wstrzymać się od głosu. Jest mało prawdopodobne, że pozwolą Radzie Bezpieczeństwa na podjęcie takiej decyzji" — podsumował Kapustin. 

Poinformowano, że śledczy wielokrotnie zwracali uwagę na nieodpowiednie traktowanie przez amerykańskich wojskowych osób zatrzymanych w Afganistanie w latach 2003-2005 — to, w związku z czym amerykańskie władze nie podjęły należytych działań. W raporcie MTK za ubiegły rok podkreślono, że „przestępstwa były popełniane prawdopodobnie ze szczególnym okrucieństwem i w pewnym stopniu z podeptaniem godności ludzkiej ofiar". Według czasopisma Bensouda może także przeprowadzić śledztwo w sprawie nalotu amerykańskich wojskowych na obiekt organizacji „Lekarze bez granic" w mieście Kunduz, w którym zginęło kilkadziesiąt osób. O nalocie poinformowano na początku października 2015 roku. 

Stosunki między MTK i Waszyngtonem nie były najlepsze podczas pierwszej kadencji George'a Busha, jednak w ciągu kilku ostatnich lat znacznie się poprawiły. Tym nie mniej USA nie zostały członkiem MTK, w związku z czym amerykańscy obywatele nie są objęci jurysdykcją tego organu. Sprawa MTK dotycząca Afganistanu może stać się najtrudniejszą zarówno pod względem praktycznym, jak i z politycznym — podsumowuje czasopismo.

USA wprowadziły wojska do Afganistanu w 2001 roku w celu obalenia reżimu ugrupowania Taliban oraz walki z terrorystami z Al Kaidy, którzy ukrywali się w kraju. Początkowo planowano, że wojska zostaną całkowicie wycofane w 2014 roku, jednak Kabul poprosił o zostawienie części kontyngentu do pomocy miejscowym siłom bezpieczeństwa.