Polski spektakl w czołówce wydarzeń kulturalnych roku w Rosji

Wspominając wspólne wydarzenia rosyjsko-polskie w życiu kulturalnym naszych krajów w minionym roku, na jednym z pierwszych miejsc niewątpliwie umieścimy premierę „Pasażerki" Mieczysława Weinberga na deskach opery w Jekaterynburgu.

Ta opera, nawiązująca do świata obozów koncentracyjnych, w tym przypadku Auschwitz-Birkenau, do zbrodni, wobec których nie obowiązuje żadne przedawnienie i które do tej pory wołają o pomstę do nieba — mieści się obecnie w jednym szeregu z głównymi utworami również poruszającymi ten temat — od „Nocnego portiera" Liliany Cavani do „Łaskawych" Jonathana Littella.

Przez prawie czterdzieści lat opera „Pasażerka" według powieści byłej więźniarki obozu Auschwitz-Birkenau pisarki Zofii Posmysz czekała na swoją interpretację na scenie. W 2006 roku w Moskwie odbyła się prapremiera — w wersji scenicznej. Potem doszło do prapremiery podczas festiwalu w austriackim Bregenz w 2010 roku, a także na scenach teatralnych i koncertowych w Warszawie i Londynie, Madrycie i Nowym Jorku, Frankfurcie nad Menem, nareszcie w Permie i w Jekaterynburgu.

Praca w tym mieście była długotrwała i mozolna — nie tylko dlatego, że sam materiał muzyczny jest dość złożony. Autorzy inscenizacji przyznawali się, że należało jak najgłębiej zanurzyć się w historii. W tym celu amerykański reżyser i autor inscenizacji Thaddeus  Strassberger udał się do Polski, gdzie odwiedził Warszawę, obóz Auschwitz-Birkenau, spotkał się z Zofią Posmysz.

Miałem za zadanie wystawienie opery nawiązującej do jednej z najstraszliwszych zbrodni w historii światowej — powiedział Strassberger w jednym z wywiadów prasowych.

Według reżysera było to bardzo trudnym zadaniem — chodziło bowiem o zgromadzenie jak największej ilości informacji na temat tamtych wydarzeń i o skompresowanie, skrócenie tamtych wydarzeń w czasie i przestrzeni odpowiednio do czasu trwania spektaklu. Wizyta w Polsce wywarła bardzo poważny wpływ na jego zrozumienie tego, co i jak powinien robić. Wynik publiczność i krytycy obejrzeli podczas prapremiery, która stała się nie tylko wydarzeniem w życiu kulturalnym Jekaterynburga, lecz również ważnym wydarzeniem w międzynarodowym życiu społecznym.

Zapowiada się prezentacja „Pasażerki" w wersji opery jekaterynburskiej w Moskwie. Na razie w stolicy trwają przygotowania do jeszcze jednej prapremiery opery Mieczysława Weinberga: „Pasażerka" jest wystawiana w teatrze Nowa Opera. Tak samo jak w Jekaterynburgu, zgromadzono tu wspaniały zespół autorów spektaklu i jego wykonawców. Na przykład jest to autorka scenografii Larysa Łomakina, którą moskiewska publiczność świetnie zna z wielu wybitnych spektakli w teatrach dramatycznych, w tym także ze współpracy z reżyserem Konstantinem Bogomołowem. Czy też autor kostiumów — słynny rosyjski projektant ubrań i wnętrz Igor Czapurin. Oprócz swej działalności w dziedzinie haute couture niejednokrotnie współpracował z teatrami dramatycznymi i baletowymi, zarówno w Rosji, jak i za granicą.

Dla reżysera Siergieja Szyrokowa — a jego spektakle i show wystawiane dla kanału telewizyjnego „Rossija" oglądali praktycznie wszyscy mieszkańcy kraju — jest to pierwsze doświadczenie pracy w teatrze operowym. Uważa on „Pasażerkę" Weinberga za — cytujemy:

(…) dramat prawie starożytny — bardzo zrozumiały, mimo złożoności faktury orkiestry i ekspresji mowy wokalnej".

Zdaniem Szyrokowa „Pasażerka" stwarza szerokie możliwości dla reżysera w obecnej dobie, jednakże należy koniecznie pamiętać, że ten utwór zawiera potężne treści moralne, które w żaden sposób nie pozwalają na puszczenie wodzy fantazji i decydują o klasycznej formie spektaklu.

Premiera „Pasażerki" w Moskwie w Nowej Operze odbędzie się 27 stycznia 2017 roku. Datę wybrano bynajmniej nie przypadkowo — 27 stycznia na całym świecie jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Właśnie w tym dniu wojska radzieckie wyzwoliły obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau.