Freud a rewolucja 1917

Wielka rewolucja rosyjska na zawsze zmieniła historię świata w 1917 roku, a psychoanaliza Sigmunda Freuda była wykorzystywana jako narzędzie, które jest w stanie pomóc ludności adaptować się do głębokich zmian społecznych.

— To dowód na to, że psychoanaliza nie jest tylko indywidualistyczną nauką, jak wielu uważa, ale i kolektywną, jeśli jest to konieczne – powiedział brazylijski psychoanalityk i pisarz Christian Dunker.

Wyraził on przekonanie, że setna rocznica rewolucji, obchodzona w październiku tego roku, jest idealną okazją do tego, aby przypomnieć sobie o zapomnieniu, w które popadła psychoanaliza w wyniku działań teoretyków marksizmu i „hegemonicznej psychologii”.

— Psychoanaliza została zapomniana na rzecz hegemonicznej psychologii i uznana za fałszywą naukę, która wyklucza przeszłość, w którą była politycznie zaangażowana – mówił Dunker w wywiadzie dla Sputnik Mundo.

Zdaniem eksperta, który napisał esej na ten temat dla brazylijskiego wydawnictwa Boitempo, Rosja była jednym z najbardziej perspektywicznych krajów, jeśli chodzi o psychoanalizę. Wcześnie dokonano tam przekładów dzieł Freuda, a także pojawiły się takie instytucje, jak szkoła Wiery Schmidt, która była uważana za prekursorkę „freudowskiego marksizmu”.

— Do 1920 roku w Rosji powstały dwa towarzystwa psychoanalityczne. W tamtych czasach były one postrzegane jako część awangardy politycznej, intelektualnej i artystycznej, skoncentrowanej wokół rewolucji – wyjaśnił Dunker.

Idee Freuda wykorzystał w praktyce psychiatra Aron Załkind, który – według Dunkera – głęboko przeanalizował problemy ukryte w społecznym kontekście tamtych czasów, szczególnie związane z seksualnością.

— Przemoc wobec kobiet, wzrost liczby gwałtów, masowe aborcje, warunki, w których były zmuszane pracować prostytutki – wszystko to powodowało, że konieczna była rewolucja polityczna, ale i nowa polityka seksualna – wyjaśnił Brazylijczyk.

Psychoanaliza jako nauka wydała się Włodzimierzowi Leninowi mało przekonywująca. Z kolei Lew Trocki popierał grupy freudowskie.

Trocki myślał, że można połączyć refleksologię z koncepcją freudowską w oparciu o psychologię materialistyczną. Ta idea sprzyjała rozwojowi psychoanalizy w Rosji, ale później – po dojściu do władzy Józefa Stalina – przekształciła ją w burżuazyjną, indywidualistyczną, biologiczną teorię, sprzeczną z rewolucją – powiedział Dunker.

Jak dodał, w 1932 roku ojciec psychoanalizy Freud skrytykował przebieg rosyjskiej rewolucji, nazywając ją „próbą eksperymentu społecznego”, który zaprzepaścił „okres początkowego rozkwitu Rosji”.

— Freud uważał, że skuteczna nauka społeczna będzie składać się z idei psychoanalitycznych i koncepcji Karola Marksa, co później, po II wojnie światowej, zostanie określone mianem freudomarksizmu – podsumował psychoanalityk.