50 lat po Praskiej Wiośnie: „Socjalizm był wtedy nieznaną ścieżką"

Kubański filozof Darío Machado, świadek tych historycznych wydarzeń, przeanalizował, dlaczego w Czechosłowacji wybuchły protesty i prześledził panoramę napięć kapitalistów i komunistów w tej kluczowej dla świata dekadzie. „Wśród niektórych krajów socjalistycznych pojawiły się problemy z komunikacją i zaufaniem” - przekonuje.

Wysłany przez Che Guevarę, ministra przemysłu Kuby, aby studiować inżynierię w Czechosłowacji, Darío Machado był świadkiem chwili, gdy czołgi Związku Radzieckiego i sojuszników Układu Warszawskiego wjeżdżały do Pragi, aby stłumić ruch reformatorski, który wybuchł w tej stolicy. Kubański politolog i filozof żył i studiował w europejskim kraju od 1961 roku i wciąż dokładnie pamięta, co się stało 20 sierpnia 1968 roku.

„Wchodziłem na statek z grupą studentów, gdy rosyjskie, polskie i bułgarskie czołgi wkroczyły do Pragi. Kubański ambasador poinformował nas, co się dzieje. Zobaczyłem czołgi na ulicy. Byłem obecny, kiedy poświęcił się Jan Palach, student z Czechosłowacji. Oczywiście ludzie odrzucili wjazd czołgów” — wyjaśnił.

Według Machado reakcja Związku Radzieckiego była rezultatem braku zrozumienia wśród krajów socjalistycznych co do tego, jak przeformułować kwestie związane z biurokratyczną wydajnością, demokratyzacją społeczeństwa i ograniczeniami gospodarki planowej.

„Wypróbowanie innej ścieżki wywoływało nieufność w innych krajach socjalistycznych. Chęć narzucenia innej wizji powodowała tarcia” — zapewnił.

Machado jest ostrożny, ponieważ wie, że „patrzenie na przeszłość oczami teraźniejszości może zniekształcać historię”. Dlatego przybliżył kontekst każdego epizodu tej historycznej chwili. „Socjalizm był wtedy nieznaną ścieżką. Były błędy ze strony sowieckich przywódców, pojawiły się problemy z komunikacją. Fakt, że Czechosłowacy szukali swego rodzaju własnego socjalizmu, tworzył nieufność” — powiedział.

„Do pewnego stopnia Praska Wiosna była impulsem dla innej wizji tego, czym był ówczesny obóz socjalistyczny, ale po 1968 roku kraje te wzmocniły się. Z jednej strony pozostawiono precedens, ale z drugiej strony istniały procesy, które nie dawały trwałych niekapitalistycznych rozwiązań, którymi trzeba się zająć. Z punktu widzenia koncepcji socjalizmu nastąpił bardzo silny krok w tył” — powiedział.

Kubański ekspert odniósł się także do spotkania, które odbył z Ernesto „Che” Guevarą w Czechosłowacji na długo przed historycznymi protestami w Pradze. „Che nie miał pełnej zadowolenia wizji z ZSRR. Najbardziej pamiętam, że miał nadzieję na bardziej rewolucyjne stanowisko ze strony Moskwy. Od 1968 do 1975 w ZSRR istniało już bardziej spokojne spojrzenie na przemiany na świecie” — zaznaczył.

Darío Machado jest kierownikiem Katedry Dziennikarstwa Śledczego i wicekierownikiem Katedry Komunikacji i Społeczeństwa Międzynarodowego Instytutu Dziennikarstwa José Martí.